Konstytucja z 1997 roku jest dobra, więc nie należy jej zmieniać. Można jedynie wprowadzić drobne korekty – tak uważają prawnicy, którzy dyskutowali podczas konferencji „Czy i jak zmieniać Konstytucję RP?”, która odbyła się 29 marca.
W dyskusji wzięło udział blisko 100 gości, w tym posłowie na Sejm RP, reprezentanci Trybunału Konstytucyjnego, Kancelarii Prezydenta RP, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ministerstwa Finansów, Prokuratury Generalnej, Rządowego Centrum Legislacji, Krajowej Rady Sądownictwa, Państwowej Komisji Wyborczej oraz najważniejszych ośrodków akademickich w kraju.
Konferencja miała charakter podsumowujący projekt badawczy, realizowany przez Program Prawa i Instytucji Demokratycznych Instytutu Spraw Publicznych. Uroczystego otwarcia dokonali Lidia Kołucka-Żuk z Trust for Civil Society In Central and Eastern Europe oraz dr Jacek Kucharczyk z Instytutu Spraw Publicznych.
W pierwszym panelu, moderowanym przez dr. Jarosława Zbieranka (Instytut Spraw Publicznych), przedstawiono rys historyczny: dwa referaty o polskim konstytucjonalizmie w II RP. Wygłosili je dr Katarzyna Witkowska-Chrzczonowicz (Uniwersytet Mikołaja Kopernika) oraz dr Grzegorz Kulka (Uniwersytet Wrocławski).
W drugiej części spotkania zostały zaprezentowane wyniki Ankiety Konstytucyjnej Instytutu Spraw Publicznych, którą na potrzeby projektu przygotował prof. Bogusław Banaszak. Konstytucjonaliści odpowiadali w niej na pytania dotyczące obecnie obowiązującej Konstytucji RP oraz potrzebie ewentualnej zmiany. Wśród autorów udzielających odpowiedzi w Ankiecie znaleźli się: prof. Andrzej Bałaban, prof. Bogusław Banaszak, prof. Marek Chmaj, prof. Mariusz Jabłoński, prof. Anna Łabno, prof. Pasquale Policastro, prof. Krzysztof Skotnicki, prof. Andrzej Szmyt, prof. Marek Zubik oraz dr Bartłomiej Nowotarski.
Prof. Mirosław Wyrzykowski z Uniwersytetu Warszawskiego przedstawił komentarz dotyczący wyników Ankiety, którą ocenił jako ciekawy i ważny głos w dyskusji nad zmianami Konstytucji RP. Z zawartych w niej w odpowiedzi większości prawników wyłaniał się jednoznaczny wniosek, że Konstytucji nie ma potrzeby zmieniać. Prof. Marek Chmaj stwierdził ponadto, że radykalna zmiana ustawy zasadniczej może jej tylko zaszkodzić. „Skoro 99 proc. tekstu konstytucji jest akceptowana, to po co ją zmieniać” - stwierdził prof. Andrzej Bałaban. Konstytucjonaliści zgodzili się jednak co do tego, że warto wprowadzić drobne poprawki, dotyczące m.in. Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Rady Bezpieczeństwa Narodowego oraz Rzecznika Praw Dziecka. Za ważny postulat należy uznać także potrzebę konstytucjonalizacji Państwowej Komisji Wyborczej.
Prof. Wyrzykowski zauważył również, że w kwestii zapisanych w konstytucji praw jednostki wielu ekspertów wypełniających Ankietę rekomendowało wpisanie do Konstytucji klauzuli państwa socjalnego jako zobowiązania władzy publicznej do realizacji określonych zadań.
Znaczne rozbieżności w odpowiedziach dotyczyły zagadnienia jednomandatowych okręgów wyborczych. „Jednocześnie żadna z wypowiedzi na ten temat nie była kategoryczna. Były to zawsze odpowiedzi z zastrzeżeniami" – mówił prof. Wyrzykowski.
W obszarze instrumentów demokracji bezpośredniej eksperci nie wskazywali na potrzebę większych zmian. Jak zaznaczył prof. Wyrzykowski, pojawiły się jedynie postulaty ustanowienia instytucji referendów, które miałoby charakter weta, a także ograniczenia wymogu 50-proc. frekwencji jako wiążącego warunku dla wyników referendum.
W części trzeciej konferencji zorganizowany został panel poświęcony perspektywom nowelizacji Konstytucji RP dotyczącej członkostwa Rzeczypospolitej w Unii Europejskiej, moderowany przez prof. Marię Kruk-Jarosz z Polskiej Akademii Nauk. Zdaniem prof. Kruk-Jarosz przepisy dotyczące integracji Polski z Unią Europejską winny zostać uaktualnione. Dodatkowo należałoby zmienić Konstytucję w taki sposób, aby wszelkie kwestie regulowane przez UE nie kolidowały z Konstytucją RP. "Przepisy te zostały dobrze przemyślane, ale sformułowano je na początku lat 90. Na dzień dzisiejszy są niewystarczające. Polska wstąpiła do Unii, podpisała także Traktat Lizboński" – powiedziała prof. Maria Kruk-Jarosz. O kwestiach europejskich dyskutowali prof. Bartosz Makowicz (Uniwersytet Viadrina we Frankfurcie nad Odrą), prof. Pasquale Policastro (Uniwersytet Szczeciński) oraz dr Tomasz Milej (Uniwersytet w Kolonii).
W trakcie dyskusji na konferencji poseł Karol Karski z PiS, wiceprzewodniczący Komisji Konstytucyjnej w Sejmie, stwierdził, że Prezydent RP Bronisław Komorowski w swoim projekcie konstytucji zrezygnował z przepisu dotyczącego wprowadzenia waluty euro. Natomiast postanowienia dotyczące roli Sejmu i Senatu wobec instytucji Wspólnoty i w obliczu unijnych procedur pozostaną w projekcie. Poseł dodał również, że odpowiednie poprawki będą mogły zostać uchwalone w obecnej kadencji Sejmu, nie budzą bowiem sprzeciwu opozycji.
Projekt „Ankieta Konstytucyjna”, którego częścią była wtorkowa konferencja, został zrealizowany dzięki finansowemu wsparciu Trust for Civil Society In Central and Eastern Europe.
- Ankieta konstytucyjna
- "Profesorowie prawa nie chcą zmiany konstytucji" - relacja z konferencji na portalu Lex.pl
- Eksperci w ankiecie ISP: konstytucji nie trzeba zmieniać
