Przedstawiciel Instytutu Spraw Publicznych 22 października br. wziął udział w zorganizowanej przez Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych konferencji dotyczącej przyszłej wersji unijnych funduszy strukturalnych na lata 2014-2020. Spotkanie miało charakter otwartych konsultacji przyszłej wersji polskiego systemu wykorzystania funduszy strukturalnych. Było też inauguracją Stałej konferencji ds. konsultacji funduszy europejskich 2014-2020.

 W wydarzeniu uczestniczyło około stu przedstawicieli sektora organizacji pozarządowych. Wszyscy mieli okazję przedstawić podczas jego trwania obecnemu na spotkaniu wiceministrowi Pawłowi Ostrowskiemu swoje postulaty. Kilkunastu reprezentantów środowiska wystąpiło natomiast z dłuższymi prezentacjami tematycznymi. Jedną z takich osób był ekspert ISP, Filip Pazderski, który poruszył temat wykorzystania w przyszłym okresie programowania zwrotnych i bezzwrotnych środków finansowych, odnosząc się do tego tematu na przykładzie planowanego wsparcia dla przedsiębiorstw społecznych.
Odwołując się do prowadzonej przez Instytut badań dotyczących stanu funkcjonowania przedsiębiorstw społecznych w Polsce oraz obserwacji wydarzeń zachodzących na poziomie europejskim przedstawiciel ISP podkreślał dwie kwestie. Po pierwsze, dostrzeżenie przez Komisję Europejską ogromnego potencjału drzemiącego w przedsiębiorstwach społecznych, jako narzędziach aktywizowania „uśpionych” zasobów ludzkich i w rezultacie pomagających w dążeniu do ponownego wzrostu gospodarczego. Aby wzmocnić i szerzej wykorzystać możliwości leżące po stronie tych podmiotów Komisja przewidziała wyraźniej ich wsparcie w planach dotyczących przyszłej perspektywy finansowej UE (więcej na ten temat we wcześniejszym artykule ISP). Jednym z proponowanych rozwiązań jest poszerzenie dostępu przedsiębiorstw społecznych do zwrotnych funduszy inwestycyjnych i zwiększenie w rezultacie puli możliwych źródeł finansowania ich działalności o środki prywatne, które miałyby w ten sposób uzupełnić kurczące się w dobie kryzysu gospodarczego finanse publiczne.
Innym jeszcze pomysłem, o czym wspominał ekspert ISP, jest zaproponowane przez Komisję Europejską ustanowieniu rodzaju etykiety (emblematu) skierowanych do przedsiębiorstw społecznych mechanizmów pożyczkowych, które mogłyby funkcjonować nawet w wymiarze ponadnarodowym. Chodzi oEuropejskie Fundusze Przedsiębiorczości Społecznej (EuSEF), na których ustanowienie na kontynencie nawet do 300 mln Euro obiecała przeznaczyć Komisja Europejska. Instytut Spraw Publicznych wspólnie z partnerami zagranicznymi w przeddzień tegorocznego VI OSES zorganizował w Krakowie międzynarodowe spotkanie, którego celem było wykonanie pierwszego kroku w stronę powołania tego typu mechanizmu finansowego obejmującego kraje Europy Środkowo-Wschodniej.
Z drugiej strony, ekspert ISP wskazywał także na dostrzegalne wciąż niedostateczne przygotowanie większości polskich organizacji pozarządowych oraz przedsiębiorstw społecznych do korzystania z proponowanych przez Komisję rozwiązań. Zauważył też, iż mechanizmy pożyczkowe na pewno nie będą nadawały się dla wszystkich podmiotów tego typu funkcjonujących w Polsce. Mniejszym, lokalnym organizacjom pozarządowym oraz początkującym lub skupiającym osoby o znacznym poziomie wykluczenia społecznego przedsiębiorstwom społecznym na pewno długo jeszcze będzie trudno sięgnąć po tego typu środki finansowe. Warto by dla nich dalej możliwy był dostęp do środków bezzwrotnych, które pozwolą im kontynuować prowadzoną działalność i w ten sposób budować swoje kompetencje oraz zdobywać kapitał doświadczenia, które zaowocuje później.
W kontekście sytuacji, w jakiej obecnie znajduje się sektor przedsiębiorstw społecznych oraz organizacji pozarządowych, ekspert ISP wskazywał na potrzebę zapewnienia należącym do niego podmiotom w ramach przyszłego finansowania efektywnego i skutecznego wsparcia. Ważne, by pozwalało ono budować kompetencje i umiejętności potrzebne potem do poradzenia sobie z wykorzystaniem istniejących mechanizmów pożyczkowych. Na pewno niezbędne są też działania edukacyjne, nie tylko skierowane do obecnych i przyszłych przedsiębiorców, lecz również całego społeczeństwa. Wszystko po to, by zbudować stabilne i silne przedsiębiorstwa społeczne oraz organizacje pozarządowe, które po 2020 roku będą w stanie dalej realizować swoją misję niezależnie od dostępu do środków publicznych. Jak podkreślił przedstawiciel ISP, należy o tym pamiętać szczególnie mając na uwadze, iż Polskę czeka prawdopodobnie ostatni okres dostępu do tak „tłustych” zasobów z europejskich funduszy strukturalnych. Warto wykorzystać istniejącą teraz możliwość w maksymalnym możliwym stopniu.
Wnioski postawione przez eksperta ISP poparł w komentarzu wygłoszonym po wszystkich wystąpieniach wiceminister Paweł Ostrowski. Podkreślił, iż Ministerstwo Rozwoju Regionalnego dostrzega sytuację sektora przedsiębiorstw społecznych w Polsce oraz potrzebę skierowania do niego odpowiedniego wsparcia. Planuje też próbować na przykładzie tego typu podmiotów wprowadzania w przyszłej perspektywie finansowej UE mechanizmów pożyczkowych. Ma przy tym w pamięci konieczność na tyle silnego ukształtowania teraz należących do sektora podmiotów, by były one w stanie samodzielnie utrzymać się na rynku w momencie, gdy tak szerokie źródło środków unijnych ustanie. Wskazał jednocześnie, iż MRR dostrzega konieczność rozwijania w tym celu dostosowanych do potrzeb takich podmiotów rozwiązań systemowych i z tym większym zainteresowaniem wyczekuje podjęcia przez resort pracy i polityki społecznej dalszych prac nad ustawą o przedsiębiorstwie społecznym.
Instytut Spraw Publicznych z pewnością będzie dalej przyglądał się planom wsparcia przedsiębiorstw społecznych w polskich programach strukturalnych przygotowywanych na lata 2014-2020. Na naszych stronach będziemy także informowali o dalszych etapach prac nad skierowanym do regionu Europy Środkowo-Wschodniej mechanizmem finansowym, który mógłby funkcjonować pod unijnym emblematem EuSEF.