Temat dualnego kształcenia zawodowego (VET) nabiera w ostatnich latach coraz większego znaczenia. Kilka krajów europejskich wdrożyło dualne systemy kształcenia zawodowego, które łączą naukę w miejscu pracy w przedsiębiorstwie z nauczaniem w klasie w placówce oświatowej.
Model dualnego kształcenia zawodowego uznaje się za szczególnie istotny w czasach wysokiego bezrobocia wśród młodzieży, ponieważ może on ułatwić płynne przejście do zatrudnienia czy też odpowiedzieć na problem niedopasowania umiejętności do potrzeb rynku pracy.
Dualne kształcenie zawodowe to złożony system, w którym różni aktorzy zbiorowi (instytucje państwowe, przedsiębiorstwa, związki zawodowe, organizacje pracodawców itp.) współpracują ze sobą i starają się koordynować swoje działania. W tym kontekście kluczowa staje się kwestia zarządzania (governance). Pojęcie zarządzania odnosi się do relacji i współzależności pomiędzy aktorami zbiorowymi. Koncentruje się na tym, jak podmioty te koordynują swoje działania w celu rozwiązywania wspólnych problemów.
Analizując działania głównych aktorów zbiorowych uczestniczących w dualnych systemach kształcenia zawodowego, można zauważyć, że podstawową cechą systemów stanowiących najważniejsze przykłady tego modelu (Niemcy, Austria lub Dania) jest kluczowa rola partnerów społecznych (związków zawodowych i organizacji pracodawców) w zarządzaniu takim kształceniem. Natomiast część krajów, które w chwili obecnej wypracowują dualne modele kształcenia zawodowego, wychodzi od systemów kształcenia bazujących głównie na regulacjach państwowych. W efekcie rola partnerów społecznych jest tam mniej zinstytucjonalizowana, a ich udział w zarządzaniu systemem jest stosunkowo niewielki. Ponadto w niektórych przypadkach, reformy dualnego systemu kształcenia zawodowego przyjmowane są w warunkach pogarszającego się dialogu społecznego i demokracji pracowniczej, w związku z czym związki zawodowe pozostają sceptyczne, a nawet krytyczne wobec dualnych systemów kształcenia zawodowego.
Wybór przypadków i cel badawczy Projekt INVOLVE koncentruje się na czterech krajach, które niedawno wypracowały projekty dualnych systemów kształcenia zawodowego lub starają się takie systemy wzmocnić, usprawnić lub ulepszyć; jednocześnie kraje te reprezentują modele stosunków przemysłowych, w których partnerzy społeczni odgrywają instytucjonalnie stosunkowo niewielką rolę w kształtowaniu polityki, dotyczy to Hiszpanii, Grecji i Portugalii (model "państwowy") i Polski (model "mieszany" lub "przejściowy").
Projekt ten ma dwa główne cele badawcze. Pierwszy z nich to analiza stopnia integrowania partnerów społecznych i ich udziału w zarządzaniu dualnymi systemami kształcenia zawodowego. Drugim jest opracowanie krajowych scenariuszy dotyczących sposobu ustanowienia integrujących struktur zarządzania dualnymi systemami kształcenia zawodowego.
Konsorcjum W celu przeprowadzenia analizy czterech krajów i opracowania scenariuszy służących poprawie stopnia zaangażowania partnerów społecznych, w skład konsorcjum weszły cztery ośrodki badawcze (po jednym na każdy kraj): Notus-asr - instytucja wiodąca - (Hiszpania), CICS.NOVA Uniwersytetu Nova w Lizbonie (Portugalia), Instytut Spraw Publicznych -ISP- (Polska) oraz Instytut Pracy Konfederacji Związkowej GSEE (Grecja). Ośrodki te dysponują gruntowną wiedzą i wieloletnim doświadczeniem w zakresie analizy sposobu, w jaki dialog społeczny i negocjacje zbiorowe odpowiadają na najistotniejsze wyzwania świata pracy, w tym pojawiające się potrzeby w zakresie umiejętności, systemy kształcenia i szkolenia zawodowego oraz przechodzenie ze świata szkoły do świata pracy.
W projekcie uczestniczą również partnerzy społeczni w charakterze partnerów stowarzyszonych: Komisje pracownicze – CCOO - (Hiszpania), Związek Nauczycielstwa Polskiego -ZNP- (Polska) oraz Stowarzyszenie Portugalskich Przedsiębiorstw Przemysłu Metalowego, Hutniczego i Pokrewnego -AIMMAP- (Portugalia). Ponadto w skład konsorcjum wchodzi Rada Doradcza, złożona z uznanych na arenie międzynarodowej ekspertów naukowych w dziedzinie stosunków przemysłowych oraz kształcenia i szkolenia zawodowego, która zapewni niezależną ocenę naukową.
Metodologia Metodologia obejmuje, po pierwsze, badanie źródeł zastanych (desk research), mające na celu uzyskanie jasnego obrazu „aktualnej sytuacji”, pod kątem tego, co ostatnio wydarzyło się w dziedzinie dualnych systemów kształcenia zawodowego w badanych krajach.
Po drugie, przeprowadzone zostaną wywiady częściowo ustrukturyzowane na trzech różnych poziomach: poziomie makro (najważniejsi partnerzy społeczni i decydenci polityczni); poziomie pośrednim (regionalni i sektorowi partnerzy społeczni), poziomie mikro (pracodawcy i członkowie rad pracowników).
Po trzecie, zastosowana zostanie metodologia scenariuszy partycypacyjnych w celu opracowania krajowych scenariuszy dotyczących sposobu tworzenia integrujących struktur zarządzania dualnymi systemami kształcenia zawodowego. Dla każdego kraju opracowane zostaną co najmniej dwa, a maksymalnie cztery takie scenariusze zakładające istotne zaangażowanie partnerów społecznych. Zadanie to będzie wymagało zorganizowania dwóch warsztatów ogólnokrajowych w każdym kraju.
Planowanie i kolejne kroki Projekt INVOLVE rozpoczął się w maju 2020 r. i będzie trwał dwa lata. Obecnie zespół badawczy prowadzi badanie źródeł zastanych. Wyniki tego badania będą omawiane na pierwszych spotkaniach o charakterze naukowym, które odbywać się będą w formie zdalnej w listopadzie 2020 roku.
W 2021 r. zespół badawczy przeprowadzi prace w terenie oraz zastosuje metodologię scenariuszy partycypacyjnych w celu wypracowania scenariuszy dotyczących potencjalnych integrujących struktur zarządzania, zwiększających zaangażowanie partnerów społecznych w kształtowanie systemów kształcenia zawodowego. Ponadto odbędzie się drugie spotkanie naukowe w celu omówienia wyników prac terenowych.
W pierwszej połowie 2022 r. zespół projektowy opublikuje raporty końcowe i rozpropaguje wyniki projektu poprzez konferencję końcową.
@Involve_EU
involveproject.eu
Kontakt:
dominik.owczarek@isp.org.pl
maciej.pankow@isp.org.pl
malgorzata.koziarek@isp.org.pl
