Po dwóch latach radzenia sobie ze skutkami pandemii COVID-19 na początku 2022 roku organizacje społeczeństwa obywatelskiego w Polsce stanęły w obliczu nowego kryzysu – wybuchu wojny w sąsiedniej Ukrainie. Rosyjska inwazja na ten kraj w lutym 2022 roku doprowadziła do napływu do Polski kilku milionów uchodźców. Indywidualni aktywiści zaoferowali uchodźcom wsparcie jako pierwsi. Szybko zaangażowały się również organizacje pozarządowe i zademonstrowały w ten sposób swoja elastyczność i zdolność do szybkiego przeorganizowania codziennych działań. W obliczu początkowej bierności rządu koordynowały pomoc dla Ukrainy i uchodźców, nawiązywały w tym celu współprace z przedsiębiorstwami i jednostkami samorządu terytorialnego. Wysiłki te zostały dobrze przyjęte przez społeczeństwo.
Mimo to organizacje obywatelskie nadal podlegały negatywnym trendom znanym z ostatnich lat. Rządzący nadal dzielili sektor na organizacje „dobre” (bliskie im światopoglądowo lub wręcz personalnie) i „złe” (praktycznie wszystkie pozostałe, zwłaszcza zaangażowane w działalność inną niż świadczenie usług). Głosy organizacji pozarządowych były nadal pomijane w procesie stanowienia prawa, a działanie ciał dialogu obywatelskiego miało charakter fasadowy. W tym samym czasie rząd wprowadził kilka zmian przepisów, co rozluźniło zasady przyznawania dotacji publicznych i umożliwiło przyznawanie większych środków organizacjom pozarządowym powiązanym personalnie i ideologicznie z partia rządzącą. Najbardziej rażącym przykładem była afera Willa Plus, w której minister edukacji przyznał fundusze organizacjom pozarządowym bliskim partii rządzącej na zakup i renowację kosztownych nieruchomości.
Zapraszamy do lektury kolejnej edycji raportu Indeks Stabilności CSO, który w odniesieniu do Polski Instytut Spraw Publicznych przygotowuje dla USAID od ponad 15 lat.
