Polsko-niemiecki dialog od 1989 roku określany jest w zależności od aktualnych relacji politycznych jako polsko-niemiecka wspólnota wartości i interesów, dojrzałe sąsiedztwo, jako asymetryczne partnerstwo, sąsiedztwo na dystans czy polsko-niemiecka wspólnota konfliktów. W publicystyce i badanach naukowych podkreśla się asymetrię wzajemnego zainteresowania, silne oddziaływanie stereotypów sięgających XIX wiek oraz odmienne style komunikacji o sobie i ze sobą. Wiele problemów, które narastają we wzajemnych relacjach jest związanych z obszarem komunikacji.

W ubiegłych dziesięcioleciach przeprowadzono wiele badań wzajemnych i bilateralnych dyskursów medialnych i politycznych w kraju sąsiada. Nadal jednak brakuje analizy procesu komunikowania się oraz tworzenia się oddziałujących na siebie dyskursów krajowych/narodowych jako wyniku działania wielu aktorów posługujących się odmiennymi / różnymi instrumentami i stylami komunikowania. Stąd planowany projekt zadaje pytanie, nie tylko o to, jak Polacy i Niemcy komunikują o sobie, ale przede wszystkim jak komunikują ze sobą w różnych przestrzeniach oraz jaki ma to wpływ na wzajemne postrzeganie i odwrotnie-jak postrzeganie ma wpływ na komunikację. Badania pozwolą także odpowiedzieć na takie pytania jak: Co warunkuje polsko-niemiecką komunikację?, Kto, gdzie i jak inicjuje tematy komunikacji polsko-niemieckiej?, Jak komunikacja wpływa na wzajemny wizerunek obu społeczeństw?, Z czego wynikają główne problemy w komunikacji na płaszczyźnie treści i/lub stylu?, Czy komunikacja pomiędzy wymienionymi aktorami, za pomocą różnych narzędzi i na przestrzeni lat się różni?, Czy w komunikacji można dostrzec „antyniemieckość” / „antypolskość”?, Czy w komunikacji można dostrzec, na ile oba kraje odgrywają rolę we wzajemnej polityce wewnętrznej kraju sąsiada?, Czy zauważalna jest tu asymetria?

Projekt skoncentruje się na analizie kilku wybranych obszarów tematycznych, które są kluczowe w komunikacji polsko-niemieckiej w ostatnich latach: integracji europejskiej, gospodarce oraz tematyce historycznej. Jednocześnie badaniu poddane zostaną wybrane okresy z ostatnich 30 lat polsko-niemieckiej współpracy, obejmujące lata z kluczowymi wydarzeniami dla relacji i ich różne fazy.

W celu zbadania opisanych zjawisk, zespół badawczy posłuży się zróżnicowanymi technikami badawczymi jakościowymi i ilościowymi. Należeć do nich będą: wywiady pogłębione z ekspertami, dyskusje (grupy fokusowe) z młodzieżą, sondaż na reprezentatywnej grupie Polaków i Niemców (w serii Barometr Polska-Niemcy), analiza zawartości mediów tradycyjnych i społecznościowych, analiza komunikacji konferencyjnej oraz analiza dyplomacji publicznej i kulturalnej obu krajów. Zróżnicowany kompetencyjnie skład zespołu badawczego zapewnia analizę problemu pod kątem wielu aspektów komunikowania polsko-niemieckiego.

Badania podzielone zostaną, w zależności od tematu i stosowanej metody, na kilka faz. Po zakończeniu każdej z nich zostanie opublikowana publikacja w języku polskim i niemieckim, a wyniki zostaną szeroko zaprezentowane opinii publicznej, mediom, ekspertom oraz decydentom z obu krajów za pomocą materiałów rozpowszechnianych za pomocą mediów społecznościowych oraz podczas spotkań sieci polsko-niemieckich i konferencji. Po każdej fazie zostanie także zorganizowane wydarzenie, które pozwoli ekspertom, decydentom i dziennikarzom zapoznanie się z wynikami oraz ich przedyskutowanie.

Partnerzy projektu:
Instytut Spraw Publicznych, Warszawa (ISP)
Deutsches-Polen Institut, Darmstadt (DPI)



Zespół:

Kierownicy projektu:
dr Agnieszka Łada, dyrektor Programu Europejskiego ISP 
dr hab. Peter Oliver Loew, wicedyrektor DPI 

Eksperci:
dr hab. Waldemar Czachur, prof. UW, Uniwersytet Warszawski
dr Indira Dupuis, Freie Universität Berlin
dr Jacek Kucharczyk, prezes ISP 
dr hab. Beata Łaciak, członek Zarządu ISP
prof. dr hab. Beata Ociepka, Uniwersytet Wrocławski

Okres trwania projektu: czerwiec 2019 – sierpień 2021

Projekt realizowany dzięki wsparciu: