[Aktualizacja - wideo] Webinarium dla dziennikarzy "Nowy impuls dla klimatu? Niemiecka prezydencja i transformacja energetyczna a polskie odejście od węgla” z udziałem dr Brigitte Knopf oraz Lidii Wojtal.

15 października, w dniu szczytu Rady Unii Europejskiej, odbyło się zamknięte webinarium dla dziennikarzy, pt. "Nowy impuls dla klimatu? Niemiecka prezydencja i transformacja energetyczna a polskie odejście od węgla” z udziałem dr Brigitte Knopf z think-tanku Mercator Research Institute on Global Commons and Climate Change oraz Lidii Wojtal, ekspertki ds. polityki klimatyczno-energetycznej z Agora Energiewende. 

Webinarium rozpoczęło się od dyskusji na temat niemieckich priorytetów klimatycznych w czasie prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. Według dr Brigitte Knopf, wśród nich należałoby wymienić przede wszystkim doprowadzenie do końca prac nad projektem unijnego prawa klimatycznego, zawierającego zapis o osiągnięciu neutralności klimatycznej do 2050 roku. Kluczowe jest również uzgodnienie, w jakim stopniu Unia Europejska może zwiększać zobowiązania państw członkowskich w zakresie ograniczania emisji (NDC) na rok 2030, a także objęcie systemem handlu emisjami CO2 wszystkich sektorów i wprowadzenie minimalnej ceny emisji CO2 w ramach europejskiego systemu handlu emisjami (EU ETS). 

Musimy ustalić ambitniejsze cele na 2030 rok, jeśli chcemy dojść do neutralności klimatycznej do 2050 roku

Zdaniem ekspertki, bardzo potrzebnym krokiem jest ujednolicenie cen węgla pomiędzy krajami oraz sektorami gospodarki. Niemiecka transformacja energetyczna dla wielu stanowi wzorcowy model do naśladowania w kontekście polskiej transformacji. Dr Knopf podkreślała znaczenie ogromnego wsparcia strukturalnego w niemieckich regionach (40 bilionów EUR na okres 20 lat) oraz systemu rekompensat za zamknięcie elektrowni węglowych. Niemcy zadeklarowały całkowite odejście od węgla do 2038 roku, mimo to jest szansa, że uda się to zrealizować wcześniej. 

„Polska data odejścia od węgla – 2049 rok – jest bardzo odległa i nie sądzę, żeby polski węgiel utrzymał się na rynku tak długo. Energia odnawialna staje się coraz bardziej konkurencyjna cenowo.”

Jako rekomendację dla Polski, ekspertka wymieniła jak najszerszy dialog z grupami interesu z regionów węglowych. Zdaniem dr Knopf, wysłuchanie ich i dostrzeżenie ich problemów, jest kluczowe dla osiągnięcia sukcesu. 


W drugiej części spotkania Lidia Wojtal przedstawiła kalendarz najważniejszych wydarzeń na najbliższe miesiące, z punktu widzenia polityki klimatycznej na poziomie Polski, Europy oraz świata. Omówiła również możliwe konkluzje z trwającego szczytu Rady Unii Europejskiej, podkreślając, że obecny szczyt jest jedynie wstępem do wiążących decyzji, które z pewnością zostaną podjęte podczas szczytu grudniowego (10/11 grudnia). 



„Jestem pewna, że w grudniu cel obniżenia emisji do 2030 roku o 55% zostanie przyjęty. Prawdopodobnie ten cel nie będzie na poziomie każdego państwa członkowskiego, tylko będzie celem zbiorczym: jednym uda się obniżyć więcej, innym mniej.”

Ekspertka podkreślała, że czekają nas ciężkie negocjacje, z wieloma kompromisami. Co do sytuacji w naszym kraju, ekspertka omówiła również kluczowe działania podejmowane w tym temacie przez Polskę. Według Lidii Wojtal, jest szansa, że do połowy grudnia dopracowane zostaną szczegóły umowy społecznej ze związkami zawodowymi w sprawie odejścia od węgla. 

W Niemczech rozmawia się ze wszystkim zaangażowanymi aktorami, u nas z kolei umowa społeczna jest bardzo mocno okrojona i ogranicza się do związków zawodowych.

Do końca roku powinny też nabrać konkretnych kształtów plany sprawiedliwej transformacji dla 6 regionów. Pod znakiem zapytania pozostaje kwestia przygotowania Krajowego Planu Odbudowy, czyli zaplanowania wydatkowania środków z unijnego funduszu sprawiedliwej transformacji. 

”To, że się to wszystko dzieje, to bardzo dobrze, ale obawiam się, że nie zdążymy tego wszystkiego przygotować tak, jak oczekuje tego unijna legislacja”
Zdaniem ekspertki, Polsce brakuje pomysłu na przemysł, rolnictwo oraz transport, w kontekście transformacji niskoemisyjnej. Co do czerpania inspiracji płynących z Niemiec, powinniśmy korzystać z bieżących doświadczeń  i skupić się na tym, jak najlepiej zaplanować odejście od węgla w tych 6 regionach.

„To, że jesteśmy w gorszej sytuacji, Unia słyszy od nas od zawsze. Faktycznie nasza sytuacja jest trudna, ale jest ona odzwierciedlona w dodatkowych środkach, które Polska może otrzymać, jeśli tylko odpowiednio zaplanuje ich wydatkowanie. Być może nie są one wystarczające, ale pytanie, czy i te będziemy w stanie właściwie wydać.”