Protesty rolników w Polsce. 10 mitów o rolnictwie [KOMENTARZ ISP: dr Paulina Sobiesiak-Penszko]

Rolnicy kontynuują protesty i blokady dróg. Kluczowe postulaty protestujących dotyczą ograniczenia importu towarów rolno-spożywczych z Ukrainy oraz konieczności uproszczenia i ograniczenia wymogów Europejskiego Zielonego Ładu (EZŁ). 

W ostatnim czasie dużo uwagi poświęca się problemowi importu z Ukrainy. Przy okazji kolejnej demonstracji, warto przyjrzeć się nieco dokładniej drugiemu postulatowi dotyczącemu Europejskiego Zielonego Ładu pokazywanego jako zagrożenie dla polskiego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego. 

1.    Europejski Zielony Ład i Wspólna polityka rolna na lata 2023-2027 kładzie nacisk na wyrównywanie szans gospodarstw różnej wielkości. Ochrona i zwiększenie dochodowości małych gospodarstw, które dominują w Polsce i są w najtrudniejszej sytuacji materialnej to jeden z jego głównych celów. Przewidziano szereg rozwiązań, które mają to zapewnić, w tym m.in. płatności redystrybucyjne, wsparcie lokalnego przetwórstwa i krótkich łańcuchów dostaw. 

2.    Jednocześnie Europejski Zielony Ład w większym stopniu wiąże wsparcie ze stosowaniem przez rolników praktyk przyjaznych dla środowiska niezbędnych z punktu widzenia jakości żywności. Jakość żywności jest ważna dla 95% Polek i Polaków. Coraz większe znaczenie dla konsumentów ma także wpływ żywności na środowisko - 60% społeczeństwa deklaruje, że byłaby gotowa wybierać produkty przyjazne dla środowiska, nawet gdyby były one droższe. To właśnie na wysokiej jakości produktach polskie gospodarstwa mogą w przyszłości (także po wejściu Ukrainy do Unii Europejskiej) budować swoją przewagę konkurencyjną. 

3.    Nie jest prawdą, że polscy rolnicy nie widzą możliwości zmiany swojego gospodarowania w sposób spójny z założeniami EZŁ. Już w 2020 roku w badaniu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 57% rolników deklarowało możliwość zmniejszenia stosowania pestycydów o połowę, a prawie 66% możliwość ograniczenia stosowania nawozów o 20%. (Polska Wieś i Rolnictwo 2020). 

4.    W debacie pojawia się szereg narracji i informacji, które wskazują na brak pełnej wiedzy na temat poszczególnych rozwiązań WPR. Przykładem jest ugorowanie istotne dla zadbania o jakość gleb i zwiększenia odporności na suszę, do którego pierwotnie zostali zobowiązani rolnicy posiadający grunty większe niż 10 ha. W praktyce oznacza to nie więcej niż ¼ gospodarstw w Polsce. 

5.     Problemem dla polskiego rolnictwa nie wydają się być założenia leżące u podstaw EZŁ, ale raczej ich egzekucja w praktyce: problemy z doradztwem i wsparciem, brak komunikacji, chaos informacyjny. 

Co ważne, aby tych ostatnich wyzwań nie przekładać na krytykę całego Europejskiego Zielonego Ładu. Bo nie są z nim tożsame. Jednocześnie istotne jest, by opinia publiczna mogła lepiej zrozumieć, kim są uczestnicy strajków i jakie grupy rolników i interesy oni reprezentują. Ma to szczególne znaczenie wobec zróżnicowanych możliwości i niedoreprezentowania małych i średnich rolników, których jest w Polsce najwięcej. 

Mamy nadzieję, że załączona broszura "10 mitów o rolnictwie" pomoże lepiej reagować na pojawiającą się dezinformację wokół protestów i Europejskiego Zielonego Ładu.