Instytut Spraw Publicznych jest partnerem w projekcie EWepCe „Efektywne i dobrze funkcjonujące ERZ w erze post – Covid”. Projekt dotyczy Europejskich rad zakładowych (ERZ) czyli ciał mających na celu informowanie i konsultowanie pracowników w korporacjach ponadnarodowych. 24 stycznia Komisja Europejska przedstawiła zmiany do Dyrektywy o ERZ.
24 stycznia 2024 r. Komisja Europejska przedstawiła wniosek dotyczący rewizji dyrektywy w sprawie europejskich rad zakładowych. Inicjatywa ta ma posłużyć dalszej poprawie dialogu społecznego w UE. Europejskie rady zakładowe są organami, które zapewniają zaangażowanie pracowników w podejmowanie decyzji dotyczących kwestii ponadnarodowych. Działają w przedsiębiorstwach zatrudniających ponad tysiąc pracowników, operujących w co najmniej dwóch państwach UE lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG).
Konstruktywne
informowanie pracowników i konsultowanie się z nimi w kluczowych decyzjach dotyczących przedsiębiorstwa może pomóc w przewidywaniu zmian, związanych np. z transformacją ekologiczną i cyfrową – obejmujących m.in. rozwiązanie problemu niedoboru siły roboczej lub wprowadzanie nowych technologii – i zarządzaniu nimi. W tym zakresie europejskie rady zakładowe mogą odgrywać kluczową rolę w kontekście ponadnarodowym.
Obecna dyrektywa określa ustanawianie europejskich rad zakładowych oraz tryb informowania pracowników i konsultowania się z nimi w sprawach ponadnarodowych.
Proponowana rewizja dyrektywy ma na celu wzmocnienie roli europejskich rad zakładowych przez ułatwienie ich tworzenia, wspieranie bardziej konstruktywnego procesu informowania i konsultacji oraz zapewnienie radom niezbędnych zdolności do wykonywania swoich zadań. Jej celem jest również wzmocnienie równowagi płci w radach.
W 2023 r. Parlament Europejski przyjął rezolucję ustawodawczą z własnej inicjatywy wzywającą Komisję do wzmocnienia roli i zdolności europejskich rad zakładowych. Przedstawiony dziś projekt rewizji służy realizacji zobowiązania politycznego wyrażonego przez przewodniczącą Ursulę von der Leyen, aby odpowiedzią na tego rodzaju rezolucje były wnioski ustawodawcze, przy pełnym poszanowaniu zasad proporcjonalności, pomocniczości i lepszego stanowienia prawa.
Główne zmiany zaproponowane przez Komisję obejmują:
•
Przyznanie równych praw pracownikom przedsiębiorstw wielonarodowych działających w UE/EOG, umożliwiających im złożenie wniosku o utworzenie nowej europejskiej rady zakładowej: wyłączenia znajdujące się w obecnej dyrektywie zostaną zniesione, dzięki czemu 5,4 mln pracowników w 320 przedsiębiorstwach wielonarodowych, w których obowiązują wcześniej istniejące umowy, będzie mogło wystąpić z wnioskiem o utworzenie europejskiej rady zakładowej.
•
Wyjaśnienie definicji kwestii ponadnarodowych: zapewnienie, by działania europejskich rad zakładowych uzupełniały prace krajowych organów informacyjnych i konsultacyjnych i nie pokrywały się z nimi. Jasna definicja ma kluczowe znaczenie dla określenia przypadków interwencji europejskich rad zakładowych celem uzyskania informacji i przeprowadzenia konsultacji.
•
Zapewnienie terminowych i merytorycznych konsultacji z pracownikami przedsiębiorstw wielonarodowych w kwestiach ich dotyczących: o członkowie europejskich rad zakładowych powinni uzyskać uzasadnioną odpowiedź na swoją opinię przed podjęciem przez zarząd spółki decyzji w sprawach ponadnarodowych.
o Kierownictwo przedsiębiorstwa musi przedstawić uzasadnienie za każdym razem, gdy poufność podawana jest jako powód ograniczenia dalszej wymiany informacji lub nieujawniania informacji dotyczących kwestii ponadnarodowych.
•
Zadbanie o to, by europejskie rady zakładowe dysponowały zdolnościami niezbędnymi do wykonywania swoich zadań: w umowach ustanawiających europejskie rady zakładowe należy określać przydzielone zasoby finansowe i materialne, na przykład w odniesieniu do ekspertów, kosztów prawnych i szkoleń.
•
Wzmocnienie równowagi płci: w każdym przypadku gdy umowa ustanawiająca europejską radę zakładową jest (ponownie) negocjowana, konieczne będzie wprowadzenie przepisów w celu osiągnięcia, w miarę możliwości, zrównoważonego pod względem płci składu rady. Obejmuje to wymóg aktywnego dążenia do równowagi płci w specjalnych zespołach negocjacyjnych, które są tymczasowymi grupami przedstawicieli pracowników negocjującymi z przedsiębiorstwem umowę ustanawiającą europejską radę zakładową.
•
Poprawa dostępu do środków odwoławczych: państwa członkowskie muszą powiadomić Komisję o tym, w jaki sposób europejskie rady zakładowe mogą wszczynać postępowania sądowe i – w stosownych przypadkach – administracyjne. Państwa członkowskie są również zobowiązane do wprowadzenia skutecznych, odstraszających i proporcjonalnych sankcji w celu egzekwowania przepisów dyrektywy.
Wniosek Komisji zmieniający dyrektywę w sprawie europejskiej rady zakładowej będzie przedmiotem obrad w Parlamencie Europejskim i państw członkowskich w Radzie. Po przyjęciu dyrektywy państwa członkowskie będą miały rok na transpozycję jej przepisów do prawa krajowego. Nowe przepisy zaczną obowiązywać dwa lata później. W okresie dwóch lat strony mogą dostosować swoje umowy ustanawiające europejskie rady zakładowe do zmienionych wymogów.
Podstawowe pytanie to czy Parlament Europejski oraz co kluczowe państwa członkowskie zdołają uzgodnić stanowisko przed wyborami do Europarlamentu (dla przypomnienia wybory odbywają się w czerwcu 2024 r.) – komentuje Barbara Surdykowska, Instytut Spraw Publicznych. Szczerze mówiąc szanse na to są niezbyt duże.
W ramach projektu 1 marca 2024 r. odbędzie się ogólnodostępne spotkanie w formule online. Na spotkanie można się
zarejestrować tutaj.
W załączeniu materiały informujące o działaniach projektowych.
