Wprowadzanie w danym kraju demokracji zależy od jego mieszkańców. Organizacje mogą jedynie ich w tym procesie wspierać. O tej i innych rolach społeczeństwa obywatelskiego w państwach Partnerstwa Wschodniego rozmawialiśmy z ekspertami z Niemiec, Czech, Białorusi i Polski podczas debaty: The Impact of Eastern Partnership on Civil Society in Partner Countries na Uniwersytecie Warszawskim 30 listopada.
W dyskusji udział wzięli: Sabina Dvorakova (DEMAS, Czechy), Grzegorz Gromadzki (niezależny ekspert, Polska), Stefanie Schiffer (European Exchange, Niemcy), Olga Stuzhinskaya (Office for Democratic Belarus in Brussels), Andrzej Szeptycki (Instytut Stosunków Międzynaodowych, UW). Dyskusję moderowała Agnieszka Łada z ISP.
Uczestnicy spotkania byli zgodni, że proces transformacji demokratycznej zawsze trwa i nieraz trzeba długo czekać, aż nadejdzie moment, kiedy ludzie będą gotowi wyjść na ulice i zaprotestować przeciwko autorytarnej władzy. Organizacje pozarządowe powinny więc starać się, aby społeczeństwo umiało wykorzystać dany moment. Na Białorusi takich sprzyjających okoliczności – pogłębiającego się kryzysu, w ostatnich miesiącach jeszcze nie wykorzystano. W opinii Olgi Stuzhinskaya powodów było kilka. Między innymi brakowało lidera, który pociągnąłby zwolenników zmian, niewystarczająco wielu ludzi wyszło na ulice, a strach przed represjami był zbyt duży. Według przywołanych przez nią danych, 20% białoruskiego społeczeństwa popiera Łukaszenkę a ok 20% jest w opozycji. „Pozostaje więc 60%, które znajduje się gdzieś pomiędzy, jest jakby do zagospodarowania”, tłumaczyła.
Podczas spotkania eksperci omówili dotychczasowe osiągnięcia Partnerstwa Wschodniego w odniesieniu do rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w krajach partnerskich. Podzielili się także, jako uczestnicy właśnie zakończonego, w dniach III Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Partnerstwa Wschodniego (odbywającego się 28 – 30 listopada w Poznaniu) gorącymi spostrzeżeniami z tego spotkania.
Paneliści podkreślali, że instytucje unijne wprawdzie coraz więcej mówią o społeczeństwie obywatelskim i coraz częściej słuchają jego głosu, ale droga do wzmocnienia oddolnych ruchów w krajach Partnerstwa Wschodniego będzie jeszcze długa. Forum Społeczeństwa Obywatelskiego jest właściwym narzędziem do dialogu i wspierania organizacji pozarządowych na Wschodzie, powinno wiec wypracowywać rekomendacje i inicjować wspólne projekty.
Panel dyskusyjny współorganizowany przez Instytut Stosunków Międzynarodowych UW oraz Instytut Spraw Publicznych był częścią Międzynarodowego Festiwalu HumanDoc Globalny rozwój w kinie, którego patronatem objęły MSZ i JM Rektor UW.
