W ramach Pawilonu Europejskiego Roku Wolontariatu 3 września odbyła się debata „Wolontariat jako narzędzie zwiększenia społecznego zaangażowania instytucji kultury w Polsce: bariery rozwoju, potencjalne korzyści, przykłady interesujących rozwiązań”. W spotkaniu zorganizowanym przez Instytut Spraw Publicznych we współpracy z Muzeum Powstania Warszawskiego udział wzięli teoretycy i badacze wykorzystania kultury w animacji społecznej oraz praktycy rozwijający programy wolontariatu w kilku polskich instytucjach kultury.
Punktem wyjścia do dyskusji była przygotowana przez Instytut Spraw Publicznych na zlecenie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego ekspertyza „Wolontariat w kulturze”. Z przeprowadzonych na jej potrzeby badań wynika, że korzystanie z wolontariatu w polskich instytucjach kultury nadal nie jest popularnym zjawiskiem. Jest kilka przyczyn tej sytuacji.
Powszechnie brakuje świadomości o potencjalnych korzyściach, jakie może przynieść zaangażowanie wolontariuszy w działalność kulturalną. Z przeprowadzonych na potrzeby raportu badań wynika, że są dwie kategorie instytucji wykazujących jakąś tendencję do korzystania z pomocy ze strony wolontariuszy – muzea i domy kultury, szczególnie te położone w gminach o charakterze miejsko-wiejskim lub wiejskim. Te ostatnie bardzo często muszą się jednak zmagać z brakiem wsparcia ze strony jednostek administracji lokalnej, które powołały je do życia. Zdarza się też, że pracownicy instytucji nie rozumieją, jaką rolę w strukturze ich organizacji miałby pełnić wolontariusz, nie dostrzegają korzyści, które niesie ze sobą jego obecność. Przeciwnie, obawiają się o swoją pozycję. Dlatego bardzo wiele zależy od osobowości, siły woli, chęci i wiedzy dyrektora takiej instytucji.
Podczas sobotniego spotkania swoimi doświadczeniami w rozwijaniu i prowadzaniu programów wolontariatu podzieliły się przedstawicielki trzech instytucji kultury - Marta Kukowska z Muzeum Powstania Warszawskiego, Agnieszka Piórkowska z Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku oraz Martyna Sarnowska i Magdalena Lewna zMuzeum Łazienki Królewskie. Filip Pazderski z Instytutu Spraw Publicznych przedstawił natomiast obserwacje pochodzące z badań poświęconych angażowaniu wolontariuszy w kilku brytyjskich instytucjach kultury, działających w Manchesterze i Liverpoolu.
Na zakończenie omówione działania praktyczne skomentowała dr Magdalena Dudkiewicz, ekspertka Instytutu Spraw Publicznych, pracująca także w Zakładzie Metod Badania Kultury Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych UW. Odwołała się do takich pojęć jak „żywa kultura” oraz animacja społeczna i kulturalna (będące działaniami ze społecznością, a nie dla niej). Wskazała także na potrzebę dostrzegania społecznego kontekstu kultury, tj. uznania jej roli w codziennym życiu poszczególnych społeczności lokalnych i odwołania się w działaniach prowadzonych przez instytucje kultury do zasobów posiadanych przez poszczególne społeczności lokalne. Podanym przez nią przykładem były prace podjęte w ramach powstającego właśnie Muzeum Warszawskiej Pragi, opisanego także w wydanym przez ISP „Inspiratorze obywatelskim”.
Wszystkim uczestniczącym w debacie instytucjom należy życzyć powodzenia w rozwoju skierowanych na angażowanie społeczności lokalnych programów wolontariatu. Na pewno skorzystają na tym same instytucje, jak i osobybędące odbiorcami ich oferty.
Zapraszamy do zapoznania się również z programem debaty.
