Wydarzenia ostatnich lat – a nawet miesięcy – stawiają Europejskich pracowników przed nowymi wyzwaniami. Rozwój nowych technik komunikacji, a od niedawna izolacja spowodowana pandemią koronawirusa wymuszają wdrażanie innych niż dotychczas sposobów aranżowania czasu pracy. Wraz z rozwojem społecznym pojawiają się także nowe potrzeby i oczekiwania pracowników w zakresie czasu pracy. W coraz większym stopniu pracownicy cenią równowagę między życiem i pracą.
Wychodząc naprzeciw tym nowy uwarunkowaniom przedstawiamy katalog dobrych praktyk w zakresie organizowania czasu pracy – ze szczególnym uwzględnieniem pracowników szeroko rozumianego sektora publicznego. Powstał on w ramach projektu „ENGAGED. Wspieranie większego zaangażowania pracowników w kształtowaniu dogodnych regulacji czasu pracy w sektorze publicznym (VS/2019/0100)”, którego celem jest zbadanie praktyk w zakresie nowych rozwiązań aranżacji czasu pracy w sektorze publicznym i upowszechnienie ich w krajach partnerstwa. Stanowi on kontynuację działań realizowanych sześciu krajach: we Włoszech i Hiszpanii reprezentujących południowo-Europejski model stosunków społeczno-gospodarczych, w Litwie i Polsce z grupy państw Europy Środkowo-Wschodniej oraz Serbii i Północnej Macedonii (Zachodnie Bałkany) znajdujących się w procesie przedakcesyjnym do Unii Europejskiej.
Katalog dobrych praktyk natomiast ma na celu zainspirowanie partnerów społecznych w poszczególnych krajach rozwiązaniami działającymi w Europie. Przedstawione w nim zostały zatem zarówno rozwiązania standardowe, istniejące w prawodawstwie Państw Członkowskich – choć pod wpływem różnych czynników niewystarczająco upowszechnione – jak również rozwiązania najnowsze, często wymagające zaawansowanego dialogu i partnerstwa społecznego między związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców. Czytelnik znajdzie w katalogu zatem - wśród rozwiązań standardowych: opis funkcjonowania niepełnego wymiaru czasu pracy w Holandii
czy różne rozwiązania w zakresie elastycznego organizowania czasu pracy w krajach partnerstwa. Podążając za ogólnoeuropejską tendencją przedstawione zostały także przykłady skracania czasu pracy poprzez regulacje ustawowe czy ustalane w procesie rokowań zbiorowych. Jest tu zatem przywołany przykład Francji, która już w latach 90tych zdecydowała się skrócić ustawowo czas pracy do 35 godzin w tygodniu, ale także inicjatywy wprowadzenia podobnego rozwiązania w Polsce, który może być inspirujący dla krajów z Europy Środkowo-Wschodniej. Źródłem nowego spojrzenia na czas pracy i jakość świadczonych usług społecznych może być także skrócenie do 30 godzin tygodniowego czasu pracy w udanym eksperymencie zrealizowanym w domu opieki w Svartedalen w Szwecji. Przykładem zaś najbardziej zaawansowanego rozwiązania uzgadnianego w dialogu społecznym są ustalenia w sektorze metalowym w Niemczech pozwalające na skrócenie czasu pracy do 28 godzin w tygodniu przez okres do dwóch lat, czy możliwość wyboru między podwyżką (lub jednorazowym bonusem) a dodatkowym czasem wolnym (rozwiązanie znane także w Austrii pod nazwą Leisure option). Dla sceptyków twierdzących, że takie rozwiązania nie są możliwe wśród Nowych Krajów Członkowskich czy wśród krajów kandydujących do Unii Europejskiej przywołane są także rozwiązania z Polski i Litwy.
Opracowując ten katalog liczymy na zwiększenie zaangażowania pracowników w kształtowanie przepisów dotyczących dogodnego czasu pracy w sektorze publicznym oraz większe zaangażowanie partnerów społecznych w promowanie innowacyjnych inicjatyw dotyczących czasu pracy w sektorze publicznym. Mamy nadzieję, że przedstawienie konkretnych przykładów rozwiązań i ich efektów będzie poręcznym narzędziem w negocjacjach z pracodawcą.
Projekt
ENGAGED jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach linii budżetowej „Improving Expertise in the field of Industrial Relations“. Numer umowy grantowej: VP/2019/0100.
