- Proces starzenia się społeczeństwa w Polsce nabiera tempa i dynamiki – powiedziała prof. Elżbieta Tarkowska otwierając seminarium pt. „Wzbierająca fala. Społeczności lokalne wobec osób starszych”, zorganizowane przez Instytut Spraw Publicznych i ZUS.
Na seminarium omówiono wyniki badań przeprowadzonych przez ekspertów ISP na zlecenie ZUS na temat wspierania osób starszych w społecznościach lokalnych.
Dr Mariola Racław, kierująca badaniami, omówiła metodologię badań (raport powstał w oparciu o 63 wywiady, przeprowadzane z mieszkańcami dwóch regionów: podlaskiego i kujawsko- pomorskiego; koncentrowano się na mieszkańcach małych miast; ankietowani to: emeryci, przedstawiciele władz lokalnych, pracownicy administracji, opiekunowie nieformalni). Politykę lokalną wobec seniorów dr Racław określiła jako „quasi-politykę” – niespójną i rozproszoną między podmioty różnych sektorów.
W drugim wystapieniu, dr Magdalena Rosochacka-Gmitrzak, poruszyła tematykę aktywizacji i aktywności seniorów. Aktywności zawodowej, zdaniem dr Rosochackiej-Gmitrzak, nie sprzyja m.in. sytuacja na rynku pracy (mała liczba ofert zatrudnienia dla osób starszych). Ale i różne formy działalności społecznej emerytów – np. pomysł utworzenia Rad Seniorów - ciał o charakterze doradczym – nie spotykały się z entuzjazmem środowiska lokalnego.
Z kolei dr Joanna Zalewska mówiła, iż na podstawie przygotowanego raportu można zidentyfikować cztery socjologiczne modele starzenia się: model użyteczności (najczęściej spotykany, osoba starsza pozostaje przy rodzinie i chce służyć bliskim pomocą – np. opiekując się wnukami), model starości czasu wolnego (w gronie rówieśników i z dala od rodziny), aktywnej starości (działalność publiczna, praca zawodowa) i starości w instytucji (pobyt w placówce opieki).
Paulina Sobiesiak omówiła sytuację opiekunów nieformalnych. Opieka nad seniorami to w Polsce norma kulturowa i nakaz moralny – stwierdziła. Zwykle tacy opiekunowie są członkami najbliższej rodziny: są nimi współmałżonkowie lub dzieci (przeważnie córki). Opiekunowie nieformalni – choć to głównie oni poświęcają swój czas na zajmowanie się osobą starszą – są dla państwa „niewidocznymi podmiotami”, znajdują się poza systemem wsparcia. Trzeba to zmienić, bo pontecjał opiekuńczy w Polsce kurczy się - m.in. ze względu na zmniejszanie się dzietności i przemiany kulturowo-obyczajowe. Nie można więc w pełni polegać na samowystarczalności rodzin.
Drugą część seminarium poświęcono dyskusji nad wynikami raportu i kwestii, jak w Polsce możemy budować system wspierania osób starszych i ich rodzin. Rolę moderatora objęła red. Martyna Bunda z tygodnika „Polityka”. Uczestnicy seminarium omawiali i komentowali różne kwestie poruszone w raporcie, zgłaszali także własne rekomendacje, m.in. konieczność ścisłego monitorowania działalności prowadzonej przez instytucje publiczne w tym zakresie i przyjęcie rozwiązań, które sprawdziły się w innych krajach. Wskazywano również, że w Polsce problemem jest implementacja wypracowanych i przygotowanych rozwiązań; wszystko zatrzymuje się - jak to określił jeden z dyskutantów – na etapie wprowadzania w życie.
W podsumowaniu debaty, red. Bunda stwierdziła, iż problemy, nad którymi trzeba się pochylić obejmują m.in. nowelizację ustawy o pomocy społecznej, walkę ze stereotypami osób starszych (jako nieproduktywnych i nieużytecznych) i usprawnienie działania instytucji lokalnych (m.in. ośrodków pomocy społecznej, wprowadzenie asystenta osoby starszej).
- Gazeta Wyborcza: Senior nie wierzy w siebie
