Dekarbonizacja energetyki jest bezprecedensowym zadaniem o niebagatelnych skutkach dla pracowników i rynku pracy. Jak różni się jej wdrażanie w poszczególnych krajach UE? Na ile możemy mówić o sprawiedliwej transformacji? O wynikach badań w ośmiu państwach członkowskich i wyzwaniach dla Europy i świata pracy dyskutowali eksperci, związkowcy i przedstawiciele Komisji Europejskiej w Brukseli na konferencji końcowej projektu Rejeneraxion.
Na konferencji, która odbyła się w ubiegłym tygodniu w Brukseli, lider projektu Rejeneraxion: Fundacja di Vittorio (FdV) podsumowała wyniki badań nt. sprawiedliwej transformacji energetycznej. przeprowadzonych w starych i nowych państwach unijnych (badania w Polsce prowadził Instytut Spraw Publicznych).
W wystąpieniu otwierającym Prezes FdV Francesco Sinopoli wyraził przekonanie, że bez odpowiednich instrumentów amortyzujących skutki wdrażanych zmian, bez dostępu do godnej pracy możemy stanąć wobec kryzysu zagrażającego przyszłości Unii Europejskiej, dużo poważniejszego, niż ten, którego obecnie doświadczamy. Serena Rugiero, FdV, podkreśliła znaczenie energetyki dla konkurencyjności gospodarki europejskiej i stabilności politycznej i omówiła wpływ transformacji na zatrudnienie i warunki pracy, zwracając uwagę na czasową i geograficzną lukę pomiędzy powstającymi i likwidowanymi miejscami pracy. Simona Bormioli, FdV, przedstawiła wyniki analizy porównawczej obejmującej Belgię, Francję, Hiszpanię, Niemcy, Polskę, Słowację, Włochy i Węgry. Zastosowane kryteria obejmowały jakość przywództwa i zarządzanie procesem transformacji oraz spójność polityk krajowych i regionalnych, a także jakość zbiorowych stosunków pracy i postawę związków zawodowych wobec transformacji (proaktywna, reaktywna, opozycyjna).
Podsumowanie wyników badań dostępne jest
TUTAJ. Następnie zaproszeni na konferencję paneliści odnosili się kolejno do wpływu transformacji energetycznej na zatrudnienie, jakość pracy i zapotrzebowanie na kwalifikacje oraz do regionalnych i terytorialnych skutków transformacji.
W pierwszym panelu Bela Galgoczi z ETUI zwrócił uwagę, że transformacja jest czymś znacznie więcej niż przejściem na zielone paliwa, ponieważ zmienia zupełnie otoczenie konkurencyjne, stawiając przed przedsiębiorstwami nowe wyzwania, którymi są z jednej strony luka inwestycyjna a z drugiej pułapka fiskalna. Jednocześnie zielone miejsca pracy nie są automatycznie równoważne miejscom pracy w branżach generujących znaczne emisje gazów cieplarnianych. Jonas Fluchtmann z OECD przytoczył dane, które pokazują, że przejście z wysokoemisyjnych do zielonych miejsc pracy wiąże się z niższymi zarobkami, co wynika najczęściej z tego, że zielone miejsca pracy nie są objęte układami zbiorowymi, powszechnymi w wysokoemisyjnych branżach. Frank Siebern-Thomas z Dyrekcji ds. Zatrudnienia w Komisji Europejskiej przedstawił działania KE dotyczące transformacji, wśród nich obecnie przygotowywany Ład dla Czystego Przemysłu (Clean Industry Deal), a także planowane Europejskie Obserwatorium Sprawiedliwej Transformacji, w którego radzie będzie miejsce dla partnerów społecznych . Reprezentująca stronę związkową Corinna Zierold z IndustriALL Europe zwróciła uwagę na konieczność włączenia pracowników w tworzenie ram polityki przemysłowej, jak również potrzebę oparcia sprawiedliwej transformacji na odpowiedniej dyrektywie, a także wprowadzenia kryteriów społecznych jako warunków wydatkowania środków publicznych (tzw. social conditioning).
W drugim panelu, odnosząc się do terytorialnego oddziaływania transformacji Salvatore Marra z CGIL wskazał, że transformacja musi być procesem świadomie zarządzanym i prowadzonym przy udziale partnerów społecznych, w czym ważną rolę powinny odgrywać rokowania zbiorowe i monitorowanie skutków transformacji , Myriam Bovedo z Dyrekcji ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej w KE podsumowała działania w regionach związane z wdrażaniem sprawiedliwej transformacji oraz przedstawiła wspierające je narzędzia na poziomie europejskim. Tuscany Bell z EPSU zwróciła uwagę na konieczność zapewnienia publicznym służbom odpowiedniej obsady kadrowej i finansowania, a także apelowała o uznanie dialogu społecznego jako warunku koniecznego w procesie planowania. Z kolei Isabella Brachet, reprezentująca Climate Action Network podkreśliła znaczenie prognozowania skutków transformacji, jej wpływu na poszczególne grupy pracowników, a także rolę ram prawnych w osiąganiu jej celów i zapewnieniu odpowiedniej ochrony socjalnej.
Wydarzenie zakończyło się dyskusją plenarną moderowaną przez Małgorzatę Koziarek z Instytutu Spraw Publicznych. Głos w niej zabrali między innymi przedstawiciele związków zawodowych ze szczebla krajowego. W wystąpieniu podsumowującym konferencję Marco Falcinelli z Filctem CGIL podkreślił potrzebę wytyczenia wyrazistego kierunku działań w Europie, które będą odpowiadały na problemy związane z transformacją i uwzględniały również potrzeby pracowników pośrednio dotkniętych skutkami transformacji.
Raporty z badań dostępne są
TUTAJ Wydarzenie odbyło się w ramach
projektu „Rejeneraxion” współfinansowanego przez Unię Europejską.
