Międzynarodowe partnerstwa samorządowe miast podczas epidemii koronawirusa
Tekst:

Instytut Spraw Publicznych

Podziel się
Europa

Międzynarodowe partnerstwa samorządowe miast podczas epidemii koronawirusa


Agnieszka Łada, Natalie Drost, Elias Oppenrieder

Pandemia koronawirusa wywróciła w ostatnich miesiącach do góry nogami wiele obszarów naszej codzienności.

Ponownie zamknięte zostały nagle granice, odwołanych zostało wiele wydarzeń, a zamiast osobistych kontaktów, często organizowano wideokonferencje. Niemiecki Instytut Spraw Polskich (DPI) w Darmstadt, Instytut Spraw Publicznych (ISP) w Warszawie oraz Związek Miast Polskich postanowiły bliżej przyjrzeć się wyzwaniom, jakie te sytuacja wywołała w kontaktach pomiędzy współpracującymi miastami, uzupełniając w ten sposób swoje dotychczasowe badanie na temat polsko-niemieckiego partnerstwa miast. Szukaliśmy, między innymi, odpowiedzi na pytania: jak funkcjonowało i funkcjonuje partnerstwo miast w czasie koronakryzysu? Czy wzajemna wymiana informacji uległa całkowitemu zahamowaniu? Czy może zastosowano nowe cyfrowe formy współpracy?

W celu znalezienia odpowiedzi na te pytania, we wrześniu 2020 r. opracowano ankietę internetową w języku niemieckim i polskim, która została przekazana osobom odpowiedzialnym za partnerstwo samorządowe w urzędach oraz w stowarzyszeniach partnerskich w obu krajach. Badanie objęło różne rodzaje partnerstw zagranicznych, nie tylko polsko-niemieckie i nie tylko te sformalizowane.  Udzielone odpowiedzi nie są reprezentatywne, dają jednak dobry i zróżnicowany przegląd trudności, ale także możliwości, które przyniosła epidemia koronawirusa w dziedzinie współpracy partnerskiej. W sumie wpłynęło 183 odpowiedzi z Polski i 74 odpowiedzi z Niemiec. Wśród polskich respondentów 39 stwierdziło jednak, że ich gmina/miasto nie posiada (obecnie) zagranicznego samorządu partnerskiego. W związku z tym w dalszych analizach uwzględniono jedynie 144 pozostałe odpowiedzi.

O tym, że pandemia koronawirusa stanowiła poważne zagrożenie dla wielu projektów partnerstw miast, świadczy już odpowiedź na pytanie, czy spotkania z samorządem partnerskim zaplanowane na okres od lutego do sierpnia 2020 roku musiały zostać przełożone lub całkowicie odwołane. Około 72% polskich respondentów odpowiedziało twierdząco na to pytanie, wśród Niemców odsetek ten był jeszcze wyższy i wyniósł około 82%. Jednocześnie jednak wiele gmin i miast wykorzystało tę sytuację jako okazję do poszukania nowych sposobów współpracy z ich samorządami partnerskimi. Prawie 46% niemieckich i około 45% polskich uczestników badania stwierdziło, że zdecydowali się nowe formy współpracy. Jednocześnie w obu przypadkach ponad połowa uczestników odpowiedziała, że nie opracowano żadnych nowych projektów.

Przeczekanie, brak czasu i pomysłów - przyczyny braku aktywności 

W ankiecie pytano również o powody braku nowych form współpracy. W odpowiedzi na to pytanie można było podać kilka powodów. Jednym z najczęściej wymienianych, zarówno wśród polskich, jak i niemieckich respondentów, była chęć odczekiwania na poprawę sytuacji. Inną przyczyną był brak planowanego spotkania z partnerem w tym okresie. Niektórzy badani twierdzili, że planowane spotkania nie mogły odbyć się online, lub że w czasie pandemii nie było wystarczająco dużo czasu na opracowywanie nowych formatów partnerstwa. Zwracano także uwagę, że brakowało pomysłów na nowe formy współpracy.

Ilustracja 1: Powody, dla których nie wypracowano nowych form kooperacji 



Źródło: Deutsches Polen-Institut/Instytut Spraw Publicznych 2020

* Pytanie miało formę otwartego, bez żadnych z góry ustalonych opcji odpowiedzi. Respondenci sami formułowali swoje odpowiedzi, czasami podając kilka powodów. Liczby te są zatem liczbami bezwzględnymi, które zostały pogrupowane dla celów analizy.

Nowe formy współpracy

Badani, którzy wskazali, że kontynuowali współpracę, zostali następnie poproszeni o bardziej szczegółowy opis tych formatów. Najczęstszą formą kontaktu po obu stronach była wideokonferencja, e-mail i rozmowa telefoniczna. Ponadto przeprowadzono zdalnie kilka wspólnych działań w dziedzinie kultury i sportu. W niektórych miastach urzędnicy wymieniali ze swoimi odpowiednimi informacje na temat sytuacji w czasie epidemii i podjętych środków walki z wirusem. Niektóre miasta czy gminy wysłały pozdrowienia do swojego samorządu partnerskiego. Zdarzały się też przypadki, że informacja o sytuacji epidemicznej w mieście partnerskim została opublikowana w lokalnych mediach. Uczestnicy ankiety z polsko-niemieckiego pogranicza zgłosili natomiast wspólne polsko-niemieckie petycje w związku z sytuacją związaną z koronawirusem.

Ilustracja 2: Przegląd nowych form współpracy


 
Źródlo: Deutsches Polen-Institut/Instytut Spraw Publicznych 2020
* Pytanie miało formę otwartego, bez żadnych z góry ustalonych opcji odpowiedzi. Respondenci sami formułowali swoje odpowiedzi, czasami podając kilka powodów. Liczby te są zatem liczbami bezwzględnymi, które zostały pogrupowane dla celów analizy.

Best practice – inspirujace przykłądy współpracy

Pomimo trudności, niektórym samorządom udało się wypracować interesujące formaty dla kontynuacji i dalszego rozwoju partnerstwa miast i gmin w czasie pandemii. Na przykład na swojej stronie internetowej "Kraków OTWARTY NA ŚWIAT” miasto Kraków zaprezentowało filmy o swoich miastach partnerskich w ramach cyklu "Przez dziurkę od klucza". Widzowie mogli dzięki nim wirtualnie podróżować do tych miast. Były to, między innymi, dwa niemieckie miasta: Frankfurt nad Menem i Norymberga. 

Z kolei artyści z Hanoweru i jego miast partnerskich (w tym z Poznania w Polsce) nagrali wspólnie piosenkę, która została następnie opublikowana na YouTube

Ilustracja 3:  "Band Mash Up”

  
Źródło: YouTube/MusikZentrum Hannover

Miasto Castrop-Rauxel cyfrowo świętowało w tym roku swój Festiwal Europy, pozdrawiając przedstawicieli swoich miast partnerskich z całej Europy, w tym polskiej Nowej Rudy, poprzez wirtualne rzucanie w ich stronę globusa.

Ilustracja 4 : "70 lat "tak" dla Europy: Castrop-Rauxel obchodzi cyfrowo Festiwal Europy"



Źródło: YouTube/Stadt Castrop-Rauxel

Miasto Werne wirtualnie zorganizowało natomiast bieg. Biegacze  m.in. z polskiego Wałcza mogli konkurować ze sobą zdalnie. Z kolei prezydent Zabrza wysłała cyfrowe pozdrowienia do miasta partnerskigo Essen w 70. rocznicę podpisania deklaracji Schumana.

Ilustracja 5: Pozdrowienia z Zabrza z okazji Dnia Europy  


Źródło: YouTube/Telewizja Zabrze

Kreatywność z niskim rezonansem?

Przykłady pokazują: Istnieją kreatywne i innowacyjne pomysły na to, jak w trudnych warunkach pandemii można utrzymać, a nawet zintensyfikować kontakty między miastami i gminami partnerskimi. Jeśli jednak przeanalizować konkretne liczby, to obraz nie jest aż tak optymistyczny. Ogólnie rzecz biorąc, w tym specyficznym czasie raczej niewiele samorządów partnerskich zrobiło coś wspólnie. Brak czasu i pieniędzy zawsze jest czynnikiem negatywnie wpływającym na projekty międzynarodowe, tym bardziej działo się tak w nowej, niestabilnej sytuacji. Lokalni decydenci i urzędnicy musieli najpierw skupić się na walce z epidemią. Ponad to, nawet jeśli wymienione powyżej pomysły wydają się interesujące, reakcja na nie była zazwyczaj raczej niewielka. Treść działań dotarła tylko do nielicznej grupy osób (na przykład, tylko kilkaset odsłon filmów na YouTube). Ale jest to również typowe dla partnerstw samorządowych - grupy docelowe są trudne do zdefiniowania i często dość nieliczne. 

Inny wniosek, który wynika z tego krótkiego opracowania, jest również charakterystyczny dla partnerstw: udane doświadczenia motywują do dalszej współpracy. W okresie „lock downu” gminy lub miasta, które miały bliższe kontakty jeszcze przed epidemią, gdzie przedstawiciele dobrze się znali i istniało wzajemne zaufanie, współpracowały ze sobą dalej. Jak zawsze kluczowe znaczenie miały tu motywacja i zaangażowanie jednostek. Te zaangażowane osoby powinny być szczególnie wspierane przez miasta. Dotyczy to zarówno wsparcia symbolicznego - oczywistego uznania dla ich pracy - jak i wsparcia finansowego dla ich projektów. 

Szklanka jest więc w połowie pełna, a nie w połowie pusta. Kompleksowe badanie przeprowadzone przez DPI i ISP na temat polsko-niemieckiego partnerstwa miast  wyraźnie pokazuje, że nie tylko szeroki zakres, ale także różnorodność i duża liczba projektów sprawia, że partnerstwa samorządowe są tak ważne. Należy mieć nadzieję, że za powyższymi przykładami pójdzie wiele innych polsko-niemieckich samorządów partnerskich, tak aby pandemia koronawirusa nie doprowadziła do upadku, ale raczej do transformacji i intensyfikacji współpracy.

Zapraszamy również na wydarzenie: Międzynarodowe partnerstwa samorządowe: relikt czy niezbędny instrument europeizacji? Doświadczenia z Niemiec, Polski i Francji



Projekt realizowany przez Deutsches Polen-Institut, Instytut Spraw Publicznych oraz we współpracy ze Związkiem Miast Polskich dzięki środkom Polsko-Niemieckiej Fundacji na rzecz Nauki.


 
 
Zapisz się do newslettera
Newsletter