Polacy i Niemcy dokonali w ostatnim ćwierćwieczu olbrzymiego kroku w stronę zbliżenia, poznania się i zaufania sobie nawzajem. Przez lata poziom wzajemnej sympatii i akceptacji w takich rolach społecznych jak szef czy zięć, rosły.
Coraz rzadziej postrzegaliśmy się też przez pryzmat historii. Aktualne ochłodzenie relacji polsko-niemieckich na najwyższym szczeblu ma jednak wpływ także na wzajemne opinie społeczeństw, pokazuje najnowsze badanie z serii „Barometr Polska-Niemcy” Instytutu Spraw Publicznych, Fundacji Konrada Adenauera i Fundacji Bertelsmanna, opublikowane tuż przed wizytą prezydenta Dudy w Berlinie i prezydenta Gaucka w Warszawie, w 25 rocznicę podpisania Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy.
„Zwłaszcza po polskiej stronie, gdzie Niemiec przez lata kojarzony był z II wojną światową, jako agresor, widać olbrzymie zbliżenie w ciągu ostatniego ćwierćwiecza”, komentuje wyniki badań dr Agnieszka Łada, kierownik Programu Europejskiego Instytutu Spraw Publicznych. Regularnie rosła sympatia Polaków do Niemców – w obecnych badaniach deklaruje ją prawie połowa respondentów. Polacy nie mają teraz także problemu z zaakceptowaniem Niemca, jako zięcia (2016 – 73%, 2000 – 43%) czy szefa (2016 – 73%, 2000 – 38%) „A pamiętajmy, że w 1990 roku trzy czwarte ankietowanych Polaków uważało za prawdziwe porzekadło: ‘Jak świat światem nie będzie Niemiec Polakowi bratem’”, przypomina Łada. Z kolei Niemcy częściej niż w roku 2000 uważają, że Polak jest pracowity (2016 – 43%, 2000 – 30%), przedsiębiorczy (2016 – 50%, 2000 – 33%) czy życzliwy (2016 – 63%, 2000 – 39%).
„Jednak chłodne relacje na poziomie politycznym mają wpływ także na te wyniki”, zauważa Łada. Poziom akceptacji Niemców w różnych rolach społecznych, ocena niemieckich cech charakteru czy sytuacji w Niemczech w porównaniu z rokiem 2013 delikatnie spadła. Wyniki badań jasno pokazują, że oba społeczeństwa reagują na zmiany polityczne. Wśród spontanicznie wymienianych niemieckich skojarzeń z Polską, te związane z obecnym polskim rządem, zwykle krytyczne, stanowią 9% wszystkich podawanych skojarzeń. Z kolei wśród polskich skojarzeń politycznych z Niemcami zdecydowanie wyróżnia się wskazywanie na Angelę Merkel (3,5% wszystkich skojarzeń) oraz kwestie związane z kryzysem uchodźczym (2%).
Niemcy zdecydowanie gorzej niż trzy lata temu oceniają sytuację w Polsce. „Pozytywne opinie Niemców na temat sytuacji w Polsce nigdy nie były dominujące”, tłumaczy Łada. „Wynikało to z tego, że wielu badanych wybierało odpowiedź pośrednią lub nie potrafiło udzielić odpowiedzi na zadane pytanie. Obecnie jednak w porównaniu z danymi z 2013 roku odnotowujemy wzrost ocen negatywnych i spadek pozytywnych.” Wobec 2013 roku pogorszyły się zwłaszcza opinie o: swobodzie mediów w krytykowaniu rządu (z 29% do 12% badanych zgadzających się z tym stwierdzeniem), respektowaniu swobód obywatelskich (z 29% do 17%), respektowaniu praw mniejszości narodowych i etnicznych (z 24% do 16%) i funkcjonowaniu demokracji parlamentarnej (z 39% do 26%). Według Agnieszki Łady, ten spadek należy wiązać z nasileniem doniesień niemieckich mediów na temat sytuacji w Polsce po dojściu do władzy Prawa i Sprawiedliwości.
Wzrost nieufności widać także po stronie niemieckiej w ocenie stanu stosunków polsko-niemieckich. Obecnie 45% Niemców ocenia go, jako zły, a 43% jako dobry. „To niestety najgorsze wyniki od momentu, kiedy zaczęliśmy prowadzić nasze badania w 2000 roku”, zauważa Łada. Po polskiej stronie jest zdecydowanie lepiej, gdyż jako dobre postrzega relacje nadal dwie trzecie ankietowanych. Ale także wśród Polaków odsetek negatywnych opinii wzrósł z 12% do 19% w ciągu ostatniego roku. „Martwi jednak szczególnie, że większość Niemców uważa, że Polska obecny polski rząd nie jest wiarygodnym partnerem w Unii Europejskiej”. Twierdzi tak 56% badanych.
Prezentacja głównych wniosków
Pełne wyniki:
A. Łada (współpraca: Jacek Kucharczyk, Gabriele Schöler), Barometr Polska – Niemcy 2016. Polacy i Niemcy o sobie nawzajem 25 lat po podpisaniu Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy
