Niedawno w warszawskiej bibliotece Przystanek Książka odbyła się zorganizowana przez Instytut Spraw Publicznych debata pt. „Jak zwiększyć zaangażowanie profesjonalistów na rzecz bibliotek i lokalnych społeczności?”.
Okazją do tego spotkania było wydanie przez ISP kolejnej publikacji z serii „Inspirator obywatelski”, tym razem opatrzonej podtytułem „Pracowniczy wolontariat kompetencji z wykorzystaniem Internetu”. W panelu dyskusyjnym zasiedli przedstawiciele działających na polskim rynku firm zaangażowanych w rozwój wolontariatu kompetencji oraz organizacji pozarządowych współpracujących w tym zakresie z biznesem lub zajmujących się zwiększeniem oddziaływania na lokalne społeczności bibliotek publicznych. Reprezentowali oni różne grup interesariuszy, których wspólne zaangażowanie w organizację wolontariatu opartego na dzieleniu się przez pracowników posiadanymi wiedzą i umiejętnościami promujemy w nowym „Inspiratorze”.
Na początku spotkania, Filip Pazderski z ISP, zaprezentował wydany tego samego dnia poradnik, posiadający elektroniczną, interaktywną formę (dostępny na stronie www.isp.org.pl/inspirator). Wyjaśniając, skąd wziął się pomysł na zajęcie się takim tematem, odwołał się do doświadczeń Instytutu związanych z promowaniem aktywnych społecznie postaw wśród Polaków oraz diagnozę stanu ich zaangażowania widoczną w świetle dostępnych wyników badań. Zauważył, że mimo podejmowanych przez polskie władze oraz organizacje pozarządowe starań, cały czas pozostajemy w ogonie Europy, jeśli chodzi o poziom zaangażowania się mieszkańców w działania obywatelskie oraz ich wzajemne zaufanie. Ze względu na to, warto jest otwierać nowe przestrzenie, w których ludzie uczyliby się współpracy i poczucia odpowiedzialności za wspólne dobro. Jedną z opcji jest tutaj stwarzanie im możliwości na realizację własnych pasji i pomaganie innym także w środowisku, w którym spędzają zazwyczaj sporą część dnia, czyli w pracy.
Temat podjął potem moderujący część dyskusyjną dr Grzegorz Makowski z ISP. Pod rozwagę uczestników panelu postawił kilka interesujących pytań, w tym:
- Czy biznes rzeczywiście rozumie, jakie jest społeczne znaczenie wolontariatu, jaki jest jego związek z kształtowaniem postaw obywatelskich oraz, jakie znaczenie ma społeczeństwo obywatelskie dla prowadzenia działalności gospodarczej?
- Za nami ponad 20 lat budowania demokracji, społeczeństwa obywatelskiego, gospodarki wolnorynkowej. Czy możemy czuć się już usatysfakcjonowani poziomem zaangażowania polskich firm (i zagranicznych korporacji działających w Polsce) we wspieranie społeczeństwa obywatelskiego, a w szczególności w rozwijanie CSR i jego elementów związanych z wolontariatem pracowniczym?
- Można odnieść wrażenie, że wolontariat pracowniczy w ogóle, a w szczególności jego bardziej wysublimowane formy, jak wolontariat kompetencji, to jest domena dużych, głównie zagranicznych firm. Czy i jak można przenieść tę dobra praktykę do mniejszych przedsiębiorstw?
W tak zarysowanych w powyższy sposób ramach dyskusji doskonale odnaleźli się zaproszeni przez ISP dyskutanci: Jadwiga Czartoryska(Prezes Fundacji Orange), Mirella Panek-Owsiańska(Prezeska Forum Odpowiedzialnego Biznesu), Anna Jawor (Koordynatorka Programów CSR w IBM Polska), Rafał Kramza(Prezes Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego) oraz Magdalena Plewowska (koordynatorka projektów współpracy z biznesem Stowarzyszenia Szkoła Liderów). Podjęli kilka ciekawych wątków. Zastanawiali się m.in., do jakiego stopnia zdążyła się już w Polsce zakorzenić świadomość posiadania przez firmy prywatne odpowiedzialności względem społeczeństwa.
Zdaniem panelistów, bywa z tym różnie. Niektórzy prezesi nawet największych firm rozumieją taką potrzebę i własnym przykładem promują tak rozumianą postawę obywatelską ze strony poszczególnych firm. Często bywa jednak inaczej i wszelkie działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) są postrzegane przez kadrę zarządzającą jako użytkowy dodatek do działalności biznesowej.
Uczestnicy dyskusji przyznali również, że wolontariat pracowniczy, a już szczególnie ten oparty na dzieleniu się posiadanymi kompetencjami, jest w naszym kraju domeną największych firm. Trzeba jednak zrozumieć, że w tych mniejszych trudno jest oddelegować pracowników do działalności społecznej, ponieważ poważnie uszczupliłoby to posiadane przez te firmy zasoby kadrowe, znacznie utrudniając prowadzenie działalności biznesowej. Mniejsze przedsiębiorstwa nie mogą sobie także pozwolić na założenie odrębnej fundacji, która zajęłaby się realizowaniem programów opartych na wolontariacie pracowniczym. Trudno im nawet wyznaczyć do pełnienia takich zadań umiejscowionego w strukturze firmy pracownika, a tym bardziej całej komórki organizacyjnej.
Najwięcej dyskusji, również z wypełniającymi salę Przystanku Książka uczestnikami spotkania, wzbudziła kwestia współpracy firm z partnerami społecznymi, w tym lokalnymi instytucjami i organizacjami pozarządowymi. Z jednej strony, zauważono, że te ostatnie mają trudności w sformułowaniu w klarowny sposób swoich oczekiwań w stosunku do biznesu, ograniczając się najczęściej do proszenia o wsparcie finansowe. Jest to o tyle niewłaściwe, że firmy coraz częściej odchodzą już od zwykłego sponsorowania działań pozarządowych, na rzecz wspierania organizacji siłą lub kompetencjami swoich pracowników. Nie oznacza to, że za takim wsparciem nie mogą pójść także pieniądze. Dzieje się tak jednak zazwyczaj pod warunkiem zaoferowania jakiejś formy aktywności, w którą mogliby i chcieli się także włączyć na zasadzie wolontariatu pracownicy danej firmy.
Powyższe obserwacje skłoniły dyskutantów do zgodnej konstatacji, iż potrzeba nam budowania nowych platform dialogu między przedstawicielami różnych sektorów gospodarki. Ważną rolę mogą pełnić tutaj biblioteki. Jako miejsca neutralne dla wszystkich, mogą nie tylko włączać się w tego typu programy, lecz również umożliwiać biznesowi i organizacjom spotkanie oraz rozmowę – podczas debaty przedstawiano także przykłady, w których bibliotekom udawało się skutecznie aktywizować w działalność na rzecz społeczności lokalnej miejscowych małych przedsiębiorców.
