Debata nad wpływem pandemii COVID-19 na praktyki stosowania pracy zdalnej
W dniach 15-16 czerwca odbyło się w Lizbonie pierwsze spotkanie naukowe w projekcie badawczym "TWING: Exploring the contribution of social dialogue and collective bargaining in the promotion of decent and productive telework in the post-COVID-19 scenario". To realizowane pod przewodnictwem hiszpańskiego think-tanku NOTUS-ASR przedsięwzięcie ma na celu analizę wpływu pandemii COVID-19 na praktyki stosowania pracy zdalnej, konsekwencje jakie niesie ona dla warunków pracy i dobrostanu pracowników oraz zmianę w zakresie regulacji dotyczących jej wykonywania.
Badanie ma ustalić, czy i w jakim stopniu dialog społeczny (szczególnie zakładowe i sektorowe rokowania zbiorowe oraz dialog trójstronny na poziomie krajowym) wpływa na regulowanie pracy zdalnej, przyczyniając się do poprawy jej efektywności oraz warunków zatrudnienia. Projekt obejmuje szereg krajów o zróżnicowanych modelach gospodarki i zbiorowych stosunków pracy: Austrię, Estonię, Finlandię, Hiszpanię, Polskę i Portugalię.
Instytut Spraw Publicznych reprezentowało dwóch badaczy zaangażowanych w projekt: Maciej Pańków, analityk ISP, oraz Dominik Owczarek, dyrektor Programu Polityki Społecznej. Zaprezentowali oni wnioski z analizy danych zastanych dotyczących stosowania pracy zdalnej w Polsce. Jednym z interesujących wątków wyłaniających się z przeglądu literatury, na który wskazywali również badacze z innych krajów, jest niejednoznaczny wpływ pracy zdalnej na równowagę między życiem zawodowym i prywatnym. Z jednej strony wiele osób odczuwa pozytywny wpływ na ten aspekt pracy, dzięki oszczędności czasu wynikającej z braku dojazdów oraz możliwości bardziej elastycznego organizowania realizacji swoich zadań. Z drugiej strony, praca zdalna często powoduje zacieranie się granic między pracą i życiem prywatnym, poczucie bycia w pracy przez cały czas i wydłużanie się godzin zawodowej aktywności. Na dobrostan pracownika wpływają również inne czynniki, takie jak warunki mieszkaniowe, obecność innych członków rodziny (w tym zwłaszcza tych, nad którymi sprawuje się opiekę), a także cechy osobowości danej osoby, takie jak samodyscyplina i zdolność do samodzielnego organizowania sobie pracy.
Spotkanie było również okazją do omówienia dalszych kroków projektu, w tym przede wszystkim metodologii badania terenowego. Dyskutowano ważne z perspektywy poszczególnych krajów zagadnienia badawcze. W Polsce będą to między innymi skutki niedawnej nowelizacji rozdziału Kodeksu Pracy poświęconego pracy zdalnej. Zawiera on między innymi przepisy mówiące o obowiązku uzgodnienia przez pracodawcę z reprezentacją pracowniczą szczegółowych kwestii jej dotyczących, w czym niektórzy komentatorzy upatrują szansę na ożywienie dialogu społecznego w Polsce.
