Aktualności

Tekst:

Instytut Spraw Publicznych

Podziel się

Biuletyn Kompas - Trwają prace nad informacyjną kampanią społeczną w sprawie prawa do petycji


14 kwietnia bieżącego roku Senat podjął decyzję o skierowaniu do laski marszałkowskiej projektu ustawy o petycjach. Wypracowany w Senacie projekt powstał jako odpowiedź na postulaty organizacji społecznych kierowane do Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi. Przypomnijmy pokrótce, że projektowana ustawa ma uregulować instytucję przewidzianą w art. 63 Konstytucji RP, zgodnie z którym „każdy ma prawo składać petycje, wnioski i skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej.” Zawarta w dalszej części tego przepisu delegacja do uregulowania instytucji petycji na gruncie ustawodawstwa zwykłego do tej pory nie została wykonana. Senacki projekt (o którym pisaliśmy już w naszym biuletynie), zawiera regulacje dotyczące składania i rozpatrywania petycji, sposobu postępowania oraz właściwości organów w sprawach petycyjnych.

11 maja w Senacie odbyło się posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi, w trakcie którego parlamentarzyści i przedstawiciele organizacji pozarządowych rozmawiali o zaplanowanej przez Senat informacyjnej kampanii społecznej, której celem będzie „wypromowanie” rozwiązań przewidzianych na gruncie projektowanej ustawy o petycjach. Jak przewiduje senator Mieczysław Augustyn – upoważniony do reprezentowania Senatu w pracach nad projektem – jest prawdopodobne, że ustawa zostanie przyjęta przed upływem kadencji Sejmu, a więc w ciągu najbliższych paru miesięcy. W związku z tym, istotne jest, żeby już teraz przygotować się do odpowiednich działań edukacyjnych, dzięki którym unormowana na gruncie instytucja petycji będzie szeroko i efektywnie wykorzystywana i nie okaże się „martwym prawem”.

Przygotowany w Senacie wstępny projekt kampanii informacyjnej zakłada, że w efekcie działań edukacyjnych wszyscy obywatele zostaną poinformowani o prawnych podstawach petycji, sposobach ich składania oraz korzyściach, jakie wynikają z ich stosowania. Kampania, prowadzona przy współdziałaniu i wsparciu Senatu, miałaby obejmować trzy etapy. Pierwszy z nich polegałby na wyłonieniu spośród przedstawicieli organizacji pozarządowych i instytucji publicznych zainteresowanych tematyką rozwoju społeczeństwa obywatelskiego roboczej grupy liderów (określanych „ambasadorami petycji”), których zadaniem byłoby upowszechnianie rozwiązań przewidzianych w ustawie. W toku pierwszego etapu kampanii, liderzy zostaliby przygotowani (poprzez szkolenia, treningi, warsztaty edukacyjne) do podjęcia dalszych kroków; powstałaby strona internetowa zawierająca informacje o inicjatywnie i stanowiąca platformę do dyskusji na jej temat. Grupa robocza wypracowałaby projekty i strategie działania w zakresie upowszechniania instytucji petycji. Liderzy będą je następnie realizować wśród kolejnych organizacji pozarządowych i ich beneficjentów, regionalnych mediów, nauczycieli, i bibliotekarzy. Celem tego etapu kampanii jest „poszerzanie kręgu odbiorców informacji o petycjach o podmioty zdolne do przeniesienia idei i celów kampanii do konkretnych środowisk lokalnych, aktywizujących obywateli.” Trzeci etap kampanii obejmowałby działania adresowane już bezpośrednio do obywateli w poszczególnych lokalnych środowiskach, z uwzględnieniem specyfiki grup docelowych pozostających w kręgu zainteresowania poszczególnych organizacji zaangażowanych w działania informacyjne. Jak więc widać, kampania ma mieć w założeniu „kaskadową” formę (przechodzenia z poziomu „liderów” poprzez poziom mniejszych, lokalnych organizacji do obywateli), a główny ciężar jej przeprowadzenia będzie spoczywał na organizacjach społeczeństwa obywatelskiego.

Założenia kampanii były przedmiotem dyskusji w trakcie spotkania Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi. Między innymi, pojawił się na przykład pomysł, by – traktując ustawę o petycjach jako „pretekst” – objąć kampanią informacyjną również inne „narzędzia zaangażowania obywatelskiego”, np. lokalne i regionalne rady działalności pożytku publicznego. Instrumentów tego rodzaju jest na razie niewiele, więc upowszechnianie dodatkowych – poza petycjami – rozwiązań przypuszczalnie nie przełożyłoby się na konieczność znaczącego rozbudowania kampanii. 

Innym wątkiem, którego uwzględnienie w kampanii oceniono jako nieodzowne, był problem reakcji organów administracji na wejście w życie przepisów ustawy o petycjach. Nie można wykluczyć, że pojawienie się nowych unormowań spotka się z oporem i niechęcią władz administracyjnych, które będą obawiać się „zalewu” kierowanych do nich petycji. W takiej sytuacji, nawet jeżeli obywatele będą dobrze przygotowani do korzystania z nowej instytucji i będą sięgać po nowe rozwiązania, praktyka postępowania z petycjami w urzędach, do których będą one adresowane, stopniowo zniechęci do ich składania, a to przesądzi o fiasku całego przedsięwzięcia. Bardzo istotne jest więc, by kampanią informacyjną objąć nie tylko obywateli, ale również przedstawicieli administracji publicznej. W tym celu można np. wykorzystać już istniejące projekty edukacyjne kierowane do urzędników i włączyć w nie elementy dotyczące prawa do petycji. 

Przy okazji tego tematu, pojawiły się pytania o to, jak zagwarantować rzetelne i poważne traktowanie petycji przez przedstawicieli administracji. Jak wskazał senator Augustyn, instrumentem, który ma zapewniać rzetelne podejście urzędników, jest jawność postępowania związanego z rozpatrywaniem petycji. Informacje na temat poszczególnych skierowanych do organu petycji będą zamieszczane na jego stronie internetowej i systematycznie aktualizowane, łatwo więc będzie sprawdzić, czy organ dotrzymał wiążących terminów i w jaki sposób petycja została rozpatrzona. Upublicznianie tego rodzaju informacji będzie mogło służyć również jako narzędzie edukacji obywatelskiej. Z zamieszczonych na stronie internetowej organu informacji będzie można zorientować się na przykład, jakie problemy podnoszą mieszkańcy jednostek samorządowych i jak reagują na nie urzędy, co z kolei ułatwi obywatelom ocenę władz lokalnych i może przełożyć się na ich późniejsze decyzje wyborcze. Dobrze funkcjonująca instytucja petycji ma więc szanse stać się silnym instrumentem szeroko rozumianej partycypacji publicznej.

 

Autor: Anna Krajewska

Źródło: materiały własne



Tekst przygotowano w ramach projektu "Decydujmy razem. Wzmocnienie mechanizmów partycypacyjnych w kreowaniu i wdrażaniu polityk publicznych oraz podejmowaniu decyzji publicznych" współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

 

 



Zapraszamy na stronę www.isp.org.pl/kompas

Zapisz się do newslettera
Newsletter