Gdy w 2009 roku uchwalano ustawę o funduszu sołeckim wzbudzała ona wiele kontrowersji. Dziś oceniana jest generalnie pozytywnie. Przypomnijmy jedynie w dwóch słowach, że fundusze są instrumentem finansowym, pozostającym w dyspozycji gmin. Za jego pośrednictwem mogą one łatwo dofinansować przedsięwzięcia inicjowane przez mieszkańców, mające na celu poprawę warunków życia na danym terenie.

Dobre praktyki związane z tą instytucją okazały się na tyle atrakcyjne, że jeszcze niedawno próbowano rozszerzyć formułę funduszu sołeckiego także inne jednostki pomocnicze samorządu, co ostatecznie się nie udało, ponieważ dominuje przekonanie, że fundusz w tej postaci może działać jedynie w społecznościach wiejskich. W międzyczasie ustawa doczekała się kilku korekt. W niewielkim stopniu zmieniały ją, między innymi, nowe ustawy o ewidencji ludności z 2009 roku oraz przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych z 2010 roku. Niedawno senatorowie wyszli z propozycją dalej idących zmian w funkcjonowaniu funduszy. Projekt ustawy trafił już do Sejmu.

Najważniejsze zmiany dotyczą procedury tworzenia funduszy. Senatorowie zaproponowali między innymi, aby uchwała w sprawie uruchomienia funduszu miała charakter permanentny. To pozwoli gminom na podjęcie jednorazowej decyzji w tym zakresie. Uchwała o utworzeniu funduszu będzie obowiązywać, aż do chwili, gdy zostanie ewentualnie podjęta uchwała, która go zlikwiduje. Rada nie będzie więc musiała podejmować tej decyzji corocznie. Ponadto, w ciągu roku, rada gminy będzie mogła zwiększyć budżet funduszu powyżej algorytmu wynikającego z ustawy. Zadania wykonywane ze środków funduszu będą mogły wykraczać poza granicę sołectwa. Zasoby funduszu będą mogły być ponadto zasilane ofiarnością mieszkańców sołectwa, bądź to w postaci rzeczowej lub w postaci pracy społecznej. Sołectwa będą mogły również występować o zmianę przeznaczenia z pieniędzy funduszu. To z pewnością ułatwi korzystanie z tych pieniędzy i uelastyczni fundusz. 

Z drugiej strony procedura podejmowania wniosku przez sołectwo o utworzenie funduszu będzie nieco bardziej złożona i zależna od sołtysa. W przepisach, które dziś obowiązują teoretycznie może wystąpić sytuacja, w której rada sołecka występuje z takim wnioskiem pomijając wójta. Jeśli senacki projekt stanie się ustawą, taka możliwość zniknie. Ograniczona zostanie również uznaniowość decyzji rady gminy w przypadku podtrzymania wniosku przez sołtysa. W projekcie precyzuje się, że rady będą mogły definitywnie odrzucić taki wniosek w przypadku wad formalnych, gdy nie będą zainicjowane przez sołtysa lub będą złożone po terminie. Organ wykonawczy będzie musiał się podporządkować decyzji rady.

Projekt przewiduje również zmiany w innych ustawach. Najciekawsza dotyczy ustawy o zbiórkach publicznych. Otóż senatorowie proponują, aby spod rygoru ustawy definitywnie wyłączyć możliwość organizowania zbiórek publicznych, które byłyby przeprowadzane wyłącznie wśród mieszkańców sołectw, a które miałyby na celu zasilenie funduszu. Ma to ułatwić stosowanie zbiórek inicjowanych przez mieszkańców sołectw. Dobrze by było, aby przy tej okazji wrócić do debaty o uproszczeniu przepisów dotyczących zbiórek publicznych, w ogóle.

Projekt senatorów jest interesującą propozycją usprawnienia funkcjonowania funduszy sołeckich. Pozostaje pytanie, czy ma szansę przekształcić się w ustawę jeszcze w tej kadencji parlamentu.

Autor: Grzegorz Makowski

Źródło: materiały własne, Sejm RP



Tekst przygotowano w ramach projektu "Decydujmy razem. Wzmocnienie mechanizmów partycypacyjnych w kreowaniu i wdrażaniu polityk publicznych oraz podejmowaniu decyzji publicznych" współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.  

Zapraszamy na stronę www.isp.org.pl/kompas