Jednym z wymogów, jakie powinni spełnić inicjatorzy referendum lokalnego, jest powiadomienie (na swój koszt) mieszkańców danej jednostki samorządu terytorialnego o przedmiocie zamierzonego referendum. Jak określa art. 13 ustawy o referendum lokalnym, podanie tej informacji do wiadomości w gminie następuje w sposób zwyczajowo przyjęty w danej gminie, a w powiecie i w województwie – poprzez ogłoszenie w prasie codziennej ogólnodostępnej w danej jednostce samorządu terytorialnego. Informacja o zamierzonym referendum powinna zawierać pytanie lub pytania referendum albo warianty zaproponowane do wyboru, a jeżeli wniosek dotyczy referendum w sprawie samoopodatkowania – cel lub cele oraz zasady samoopodatkowania. Jeżeli przedmiotem głosowania ma być odwołanie organu stanowiącego jednostki samorządowej, informacja o zamierzonym referendum powinna zawierać uzasadnienie odwołania. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu 16 maja bieżącego roku wydał wyrok dotyczący właśnie kwestii sposobu powiadamiania mieszkańców jednostki samorządowej o referendum (sygnatura akt: II SA/Op 259/12).
Orzeczenie zapadło w sprawie skargi wniesionej przez kilkunastu mieszkańców gminy N. na postanowienie komisarza wyborczego w przedmiocie referendum lokalnego w dotyczącego odwołania burmistrza. Komisarz odrzucił wniosek grupy mieszkańców o przeprowadzenie referendum uzasadniając to m. in. niedochowaniem przez inicjatorów obowiązku określonego w art. 13 ustawy o referendum lokalnym. Po wezwaniu, wnioskodawcy przedłożyli mu wprawdzie pismo potwierdzające, że podali do wiadomości mieszkańcom gminy informację o przedmiocie referendum spełniającą wymogi ustawy, jednak z pisma wynikało, że nie zrobili tego „w sposób zwyczajowo przyjęty w gminie”. Na dowód wywiązania się z obowiązku powiadomienia mieszkańców, inicjatorzy przekazali komisarzowi kopię artykułu prasowego oraz kopię innej publikacji (z tej samej gazety) dotyczącej planowanego referendum; wzmianka o referendum została również zamieszczona na stronach internetowych opolskich mediów. Z informacji udzielonej komisarzowi przez burmistrza gminy N., której dotyczy sprawa, wynikało natomiast, że „zwyczajowy sposób” powiadomienia mieszkańców gminy N. polega na umieszczeniu informacji na tablicach i słupach ogłoszeniowych oraz jej opublikowaniu na stronie internetowej gminy (BIP).
Inicjatorzy również nieprawidłowo sformułowali informację o referendum, jaką opublikowano w lokalnych mediach. W publikacjach nie przedstawiono pytań referendalnych ani wariantów zaproponowanych do wyboru – dostarczone mieszkańcom informacje nie spełniały więc wymogów wynikających z art. 13 ustawy. Inicjatorzy przekazali wprawdzie potrzebne informacje do wywieszenia na tablicach ogłoszeń w urzędzie miejskim, zrobili to jednak po terminie, w jakim należało dokonać powiadomienia.
Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał argumentację komisarza za trafną i oddalił skargę mieszkańców gminy N. Jak czytamy w uzasadnieniu wyroku, zgodnie z art. 22 ustawy o referendum lokalnym komisarz wyborczy odrzuca wniosek o przeprowadzenie referendum, w którym stwierdził niedające się usunąć uchybienia, a także, jeśli inicjator referendum nie wywiązał się z obowiązków wskazanych w art. 13 ust. 1 i 3. W odniesieniu do gmin, wywiązanie się z tego obowiązku jest podanie wiadomości „w sposób zwyczajowo przyjęty”; zamieszczenie informacji w prasie codziennej oznacza spełnienie wymogu ustawowego w przypadku referendum dotyczącego spraw powiatu albo województwa – ale nie gminy. Art. 13 ściśle określa również treść, jaką powinno mieć powiadomienie; i tutaj inicjatorzy nie dostosowali się do przepisów ustawy. Jak uznał sąd, „stwierdzenie niedochowania przez wnioskodawców wymogów ustawowych zawartych w art. 13 ustawy stanowiło wystarczającą i samodzielną podstawę do odrzucenia wniosku o przeprowadzenie referendum.”
Stanowisko WSA podtrzymał także Naczelny Sąd Administracyjny (sygnatura akt: II OSK 1629/12), 21 sierpnia bieżącego roku oddalając skargę kasacyjną grupy mieszkańców gminy N. na wyrok WSA.
Źródła: www.rp.pl, http://orzeczenia.nsa.gov.pl
Tekst przygotowano w ramach projektu "Decydujmy razem. Wzmocnienie mechanizmów partycypacyjnych w kreowaniu i wdrażaniu polityk publicznych oraz podejmowaniu decyzji publicznych" współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.