Od początku bieżącego roku obowiązują przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z 23 grudnia 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu klasyfikacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego, w tym do długu Skarbu Państwa (DzU 2010, Nr 252, poz. 1692). Na gruncie rozporządzenia rozszerzono katalog tytułów dłużnych m. in. o umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym (PPP). Dla jednostek samorządowych oznacza to, że zaangażowanie prywatnego partnera do realizowania zadań publicznych w ramach PPP może spowodować przekroczenie przez nie ustawowego 60-procentowego limitu zadłużenia (wobec dochodów). Przekroczenie w 2011 roku dopuszczalnego poziomu długu grozi blisko 100 jednostkom samorządowym. W konsekwencji, będą one musiały wdrażać plany naprawcze, co w praktyce oznacza redukcję wydatków.
Głosy krytyki pod adresem rozporządzenia pojawiły się niemal od razu po tym, jak zaczęło ono obowiązywać. Wiceszefowa PJN, Elżbieta Jakubiak, zauważyła, że w efekcie nowej regulacji samorządy znajdą się w „ogromnym kryzysie”. Wytknęła również ministrowi finansów, że rozporządzenie zaskoczyło samorządy i z dnia na dzień zmieniło ich sytuację. Podobnie argumentowali autorzy skierowanego do ministra finansów listu – członkowie Konwentu Prezydentów Miast Województwa Kujawsko-Pomorskiego, w których ocenie nowe rozporządzenie doprowadzi do poważnego zahamowania rozwoju jednostek samorządowych, zatamowania planowanych inwestycji oraz rezygnacji z finansowania części już podjętych działań. Krytycy nowych przepisów wskazywali również, że ich skutkiem będzie zniechęcenie samorządów do zawierania umów partnerstwa publiczno-prywatnego, które miało stanowić remedium na trudności finansowe, z jakimi borykają się obecnie jednostki samorządowe. Elżbieta Jakubiak zwróciła uwagę na sprzeczne sygnały, jakie wysyła rząd, z jednej strony promując PPP, z drugiej natomiast wydając regulacje, które będą tamowały korzystanie z tej instytucji. Te rozbieżne tendencje dowodzą w jej opinii, że resorty nie współpracują i nie komunikują się dostatecznie w toku prac nad nowymi rozwiązaniami.
Pojawiły się również wątpliwości co do konstytucyjności rozporządzenia; zdaniem krytyków, godzi ono w zawartą w art. 2 Konstytucji zasadę demokratycznego państwa prawnego, ponieważ jego przepisy zostały wydane bez odpowiedniego vacatio legis i zaskoczyły adresatów niekorzystnymi dla nich rozwiązaniami. Kolejnym problemem może też okazać się przekroczenie na gruncie rozporządzenia dyspozycji ustawowej; tytuły dłużne zostały na jego gruncie określone szerzej, niż wynika to z ustawy.
Omawiane rozporządzenie stało się przedmiotem interpelacji (SPS-023-20616/11), z którą w lutym zwrócił się do Ministra Finansów poseł Maciej Orzechowski. W interpelacji poseł pytał o uzasadnienie dla rozwiązań wprowadzonych rozporządzeniem oraz o to, czy resort dostrzega zagrożenia, jakie dla jednostek samorządowych niesie nowa regulacja. Pojawiło się też pytanie o planowane zmiany legislacyjne, które złagodziłyby trudną sytuację, w jakiej znajdują się samorządy.
Odpowiedzi na interpelację udzieliła Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów, Dominika Radziwiłł. W stanowisku resortu czytamy, że definicja kredytów i pożyczek zawarta w rozporządzeniu jest zgodna z prezentowaną przez ministerstwo od 2001 roku (kiedy weszło w życie pierwsze rozporządzenie w sprawie sprawozdawczości z zakresu długu publicznego) opinią, że o zakwalifikowaniu określonego zobowiązania do tytułów dłużnych nie przesądza jego nazwa, ale sens ekonomiczny. Umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym, które mają wpływ na dług publiczny, już wcześniej – na gruncie przepisów rozporządzeń Ministra Finansów – były zaliczane do kategorii kredytów i pożyczek. Taka klasyfikacja jest – jak argumentuje resort (wbrew stanowisku prezentowanemu przez przedstawicieli jednostek samorządowych) – zgodna ze standardami międzynarodowymi, na mocy których zobowiązania należy definiować w sposób funkcjonalny. W odpowiedzi na interpelację przywołane zostały również przepisy (nieobowiązującej już) ustawy z 2005 roku o partnerstwie publiczno-prywatnym, na gruncie których wprost wskazywano, że umowy o PPP mogą mieć wpływ na poziom długu publicznego. Podsekretarz Radziwiłł poinformowała też, że w resorcie trwają prace nad rozwiązaniami, „których głównym celem jest ograniczenie przyrostu zadłużenia i deficytu jednostek samorządu terytorialnego.” W toku prac swoje propozycje przedstawiła strona samorządowa; resort deklaruje, że zgłoszone postulaty zostaną poddane analizie.
Przedstawiciele jednostek samorządowych zwrócili się już do premiera z prośbą o uchylenie rozporządzenia. Jeżeli premier nie spełni prośby, deklarują, że rozporządzenie zostanie zaskarżone do Trybunału Konstytucyjnego. Opinię prawną, z której wynika, że szereg rozwiązań przyjętych na jego gruncie godzi w przepisy ustawy zasadniczej, przygotował prof. Michał Kulesza.
Rozporządzenie w sprawie klasyfikacji tytułów dłużnych
Autor: Anna Krajewska
Źródła: www.portalsamorzadowy.pl, www.rp.pl, www.samorzad.pap.pl
Tekst przygotowano w ramach projektu "Decydujmy razem. Wzmocnienie mechanizmów partycypacyjnych w kreowaniu i wdrażaniu polityk publicznych oraz podejmowaniu decyzji publicznych" współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Tekst pochodzi ze stron Projektu "KOMPAS" realizowanego przez Instytut Spraw Publicznych (www.isp.org.pl/kompas) i finansowanego przy udziale środków Trust for Civil Society in Central and Eastern Europe.
Zapraszamy na stronę www.isp.org.pl/kompas
