Aktualności

Tekst:

Instytut Spraw Publicznych

Podziel się

Biuletyn Kompas - Inicjatywa lokalna: wyrok WSA


Jedną z form współpracy między administracją publiczną i obywatelami jest tzw. inicjatywa lokalna, w ramach której mieszkańcy określonej jednostki samorządowej bezpośrednio lub za pośrednictwem organizacji pozarządowych mogą złożyć do władz danej jednostki wniosek o realizację zadania publicznego. Możliwość występowania z inicjatywą lokalną została uregulowana w nowelizacji ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (UDPPiW) z 2010 roku. Podstawowym celem, jakiemu służy ta instytucja, jest pobudzenie działań obywateli w kierunku wspólnego rozwiązywania ważnych spraw społeczności lokalnych; pozwala ona na realizowanie spontanicznie pojawiających się, okresowych zadań dotyczących m. in. lokalnej infrastruktury, działalności charytatywnej, edukacji, oświaty i wychowania. Zgodnie z przepisami ustawy, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określa tryb i kryteria oceny wniosków o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej.

15 grudnia ubiegłego roku Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wydał orzeczenie w sprawie uchwały rady miasta, dotyczącej procedury składania wniosków o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej (sygnatura akt: III SA/Wr 570/11). Uchwała została zaskarżona przez wojewodę. Organ nadzoru zakwestionował postanowienie zawarte w § 1 ust. 2 uchwały, zgodnie z którym uprawnieni do składania wniosków o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej są wyłącznie „pełnoletni” mieszkańcy gminy. Wojewoda podkreślił, że rada miejska, tak formułując przepis § 1 ust. 2 uchwały, zmodyfikowała unormowanie zawarte w UDPPiW, co jest istotnym naruszeniem prawa i uzasadnia wniosek o stwierdzenie nieważności tego fragmentu. Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie nie zawiera również delegacji, na mocy której rada miejska byłaby uprawniona do stanowienia o elementach treści wniosku – a zostały one określone w załączniku do uchwały. Jak wskazał wojewoda, „ustawodawca w przepisie art. 19b ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie przesądził (…), że wniosek o realizację zadania publicznego jest wnioskiem w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego. Oznacza to, że do tego wniosku zastosowanie będą miały przepisy k.p.a. o wniosku. Przepisy regulujące procedurę administracyjną nie zawierają natomiast żadnych szczególnych wymagań dotyczących składników wniosku. Wniosek należy więc traktować niezwykle szeroko.” Rada miasta, wydając zaskarżoną uchwałę, przekroczyła więc swoje uprawnienia ustawowe. W skierowanej do sądu skardze wojewoda zakwestionował ponadto postanowienia uchwały dotyczące pełnomocnictwa oraz terminów rozpatrywania złożonych wniosków. 

W odpowiedzi na skargę rada miasta argumentowała, że użycie sformułowania „pełnoletni” w postanowieniu uchwały nie modyfikuje przepisów ustawy ani nie prowadzi do ich interpretacji niezgodnej z intencjami ustawodawcy. „Realizacja zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej nastąpi po podpisaniu umowy cywilnoprawnej, z której wynikają określone obowiązki i sankcje.” Zgodnie z prawem cywilnym, pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z momentem osiągnięcia pełnoletności; dookreślenie na gruncie uchwały wieku mieszkańców uprawnionych do występowania z inicjatywą lokalną sprzyja czytelności przyjętych rozwiązań, a nie ingeruje w treść regulacji ustawowych. Rada nie zgodziła się również z zarzutem przekroczenia delegacji ustawowej i wskazała, że „została upoważniona do uregulowania trybu oceny wniosków, przez co należy rozumieć również kompetencję do określenia wzoru wniosku i jego części składowych.” W opinii rady, nadający jej takie uprawnienie przepis UDPPiW stanowi regulację szczególną wobec ogólnego unormowania zawartego w kodeksie postępowania administracyjnego i tym samym (zgodnie z regułą „lex specialis derogat legi generali”) je uchyla.

WSA uznał jednak, że rację w sporze ma wojewoda. Organ nadzoru trafnie przyjął, że akty prawa miejscowego powinny być stanowione w taki sposób, by jedynie uzupełniały przepisy powszechnie obowiązujące wydawane przez inne podmioty. Niedopuszczalne jest więc regulowanie przez organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego tego, co już zostało uregulowane ustawowo albo przekraczanie zakresu upoważnienia ustawowego. Rada miasta nie była zatem uprawniona do określania w uchwale, że prawo do wystąpienia z wnioskiem o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej mają „pełnoletni” mieszkańcy gminy, bo UDPPiW mówi jedynie o „mieszkańcach jednostki samorządu terytorialnego”. Nieprawidłowa jest też argumentacja rady dotycząca uprawnienia rady do określenia w uchwale elementów treści wniosku. Pogląd, że przepis art. 19c ust. 1 UDPPiW (dotyczący wniosku o wykonanie inicjatywy lokalnej) ma charakter szczególny wobec regulacji k.p.a. jest błędny – bo art. 19 ust. 1 ustawy odsyła właśnie do k.p.a. W konsekwencji, WSA stwierdził nieważność uchwały rady miejskiej w części zaskarżonej przez wojewodę.

Autor: Anna Krajewska

Źródła: www.rp.pl, http://orzeczenia.nsa.gov.pl





Tekst przygotowano w ramach projektu "Decydujmy razem. Wzmocnienie mechanizmów partycypacyjnych w kreowaniu i wdrażaniu polityk publicznych oraz podejmowaniu decyzji publicznych" współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 



Zapraszamy na stronę www.isp.org.pl/kompas

Zapisz się do newslettera
Newsletter