O tym, na czym powinno polegać zapewnienie przejrzystości finansowania kampanii wyborczych w połowie drugiej dekady XXI wieku dyskutowali polscy i zagraniczni eksperci na konferencji zorganizowanej 10 marca br. w Warszawie przez Instytut Spraw Publicznych, Inštitút pre verejné otázky ze Słowacji i Transparency International Słowenia.
Partnerem wydarzenia było Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE. Podstawę do debaty stanowiły wyniki monitoringu finansowania kampanii w wyborach samorządowych, które odbyły się w Polsce, Słowacji i Słowenii jesienią 2014 roku. Obserwacje dotyczące Polski prezentuje raport ISP, pt. „Pieniądze i polityka na szczeblu lokalnym”. Podsumowaliśmy w ten sposób półtoraroczną pracę w międzynarodowym projekcie, którego ISP był liderem.
W wystąpieniach zgromadzonych ekspertów echem powtarzała się deklaracja o tym, że podstawę europejskich standardów w zakresie organizowania procesów wyborczych stanowią dwie zasady - swoboda angażowania się w politykę i jawność finansowania działalności politycznej. Jak wielokrotnie zauważano, warunki życia społecznego uległy jednak w ostatnich latach szybkiej zmianie i to, co dla zapewnienia funkcjonowania obu pryncypiów było dobre piętnaście czy nawet dziesięć lat temu, nie jest już takim teraz.
Obecnie obywatele domagają się dostępu do informacji o różnych aspektach życia politycznego na bieżąco, praktycznie w momencie wytworzenia odpowiednich dokumentów. Co więcej, dysponujemy też odpowiednimi rozwiązaniami technicznymi, pozwalającymi na zapewnienie takiego dostępu – przede wszystkim z wykorzystaniem narzędzi internetowych.
W tym kontekście Marcin Walecki z Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE wskazywał, że przespaliśmy ostatnie 10 lat w reformowaniu systemów kontroli finansowania procesów wyborczych i polityki w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Na potrzebę wprowadzenia zmian ułatwiających dostęp obywateli do niezbędnych informacji wskazywał także Krzysztof Lorentz, reprezentujący Krajowe Biuro Wyborcze, który zgodził się idącymi w tym kierunku rekomendacjami wypracowanymi przez analityków ISP.
Ekspert w dziedzinie kontroli finansowania działalności polityczne na świecie, Magnus Ohman, podkreślał natomiast znaczenie działań podjętych przez organizacje partnerskie w Polsce, Słowacji i Słowenii. Gratulując wydania raportów z monitoringu i sformułowania na ich podstawie rekomendacji, wskazywał, że to dopiero początek podjętej przez pracy, która powinna iść teraz w kierunku działań mających na celu wprowadzenie zaproponowanych zmian systemowych w życie.
Taką sugestię bierzemy w ISP na poważnie. Mamy jednak świadomość, że powodzenie dalszych działań zależy teraz do samych polityków. W odpowiedzi na oczekiwania społeczne i systematycznie słabnące zaufanie społeczne do reprezentowanej przez siebie grupy, muszą zgodzić się na wprowadzenie bardziej restrykcyjnych reguł własnej działalności!